ляжа́нка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ляжа́нка |
ляжа́нкі |
| Р. |
ляжа́нкі |
ляжа́нак |
| Д. |
ляжа́нцы |
ляжа́нкам |
| В. |
ляжа́нку |
ляжа́нкі |
| Т. |
ляжа́нкай
ляжа́нкаю |
ляжа́нкамі |
| М. |
ляжа́нцы |
ляжа́нках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ляжа́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.
1. Шырокі выступ печы, грубкі для ляжання.
2. Месца, прыстасаванае для ляжання.
|| прым. ляжа́начны, -ая, -ае (да 1 знач.) і ляжа́нкавы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ляжа́нка ж., в разн. знач. лежа́нка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ляжа́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
1. Шырокі выступ печы, грубкі для ляжання і ацяплення. Побач з кухоннай печчу стаяла ляжанка, дзе ўжо трэці дзень гатавала страву гаспадыня. Колас. Мужчына вяла падняўся, спусціў з ляжанкі босыя ногі. Навуменка. Алег распаліў грубку і сядзеў на пакладзеным бокам зэдліку, пазіраючы ў полымя, якое ўжо гуло ў ляжанцы. Ермаловіч.
2. Месца, прыстасаванне для ляжання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ляжа́нка, ліжа́нка ’прыпек, запечак, нары; месца, прыстасаванае для ляжання’, ’грубка’, ’верхняя планка ў драбіне воза’, ’ляжак-калаўрот’, ’логава звера’, ле́жанка ’гультай’, ’распешчанае дзіцё’ (Нас., ТСБМ, Бяльк., Шат., Уладз., Мат. Гом.; КЭС, лаг.). Укр., рус. лежанка ’бочка-ляжанка’. Прасл. ležanъka (Трубачоў, Эт. сл., 14, 160–161). Да ляжа́ць (гл.). Аб суфіксе — Сцяцко (Афікс. наз., 28–29).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
лежа́нка в разн. знач. ляжа́нка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
чарэ́нь, -і, мн. -і, -ей і -яў, ж.
1. Верхняя знешняя частка рускай печы, ляжанка.
Грэцца на чарэні.
2. Гарызантальная паверхня ўнутры рускай печы; под.
|| прым. чарэ́невы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ляжа́ткі ’планкі ў драбінах воза’ (шчуч., Сцяшк. Сл.; гродз., Сл. ПЗБ). Рус. смал. лежа́тка ’палеглае жыта’, калін. лежато́к ’ляжанка’, ст.-рус. лежатка ’бочка-ляжанка ў адрозненне ад стойкі і чана’. Да ляжа́ць (гл.). Аб суфіксе ‑атк‑а гл. Сцяцко (Афікс. наз., 31).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паадкру́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Адкруціць, адвінціць адно за другім усё, многае. Паадкручваў [бацька] анучы і, босы, у галіфэ, пайшоў з кухні ў пакой, дзе была ляжанка. Ермаловіч. Казік завіхаўся ля водаправодных кранаў. Паадкручваў іх на кухні, у ванне І пазіраў, як бушавалі, вірыліся пругкія струмені. Шыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ляпу́шка 1 ’мокры снег, слата, хлюпота’ (швянч., Сл. ПЗБ). Да ля́па 3 (гл.).
Ля́пушка 2 ’бразготка’ (швянч., Сл. ПЗБ). Да ля́паць 1 (гл.).
Ляпу́шка ’ляжанка’ (шум., Сл. ПЗБ). Рус. пск., цвяр. лепу́ха, лепуха́. Бел.-рус. ізалекса. Відавочна, да ляпі́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)