лы́ка

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз.
Н. лы́ка
Р. лы́ка
Д. лы́ку
В. лы́ка
Т. лы́кам
М. лы́ку

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

лы́ка, -а, мн. -і, лык, н.

Луб маладой ліпы і некаторых іншых дрэў у выглядзе вузкіх палос, з якіх плятуць лапці.

Драць л.

Лапці з лык.

◊

Лыка не вяжа хто (разм.) — настолькі п’яны, што ледзь можа гаварыць.

Не лыкам шыты хто (разм.) — разумее, умее не горш за іншых

|| памянш. лы́чка, -а, мн. -і, -аў, н.

|| прым. лы́кавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лы́ка ср. лы́ко;

◊ не лы́кам шы́ты — не лы́ком шит;

л. не вя́жа — лы́ка не вя́жет

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лы́ка, ‑а, н.

Луб з карой маладых лісцевых дрэў (пераважна ліпы); палоска такога лубу з карой. Драць лыка. □ Бацька з адменнага лыка Лапці малым нам пляце; Цень з барадою вялікай Лёг ад яго на куце. Смагаровіч.

•••

Лыка не вяжа гл. вязаць.

Не лыкам шыты гл. шыты.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лы́ка 1, лы́ко, лэ́ко, лы́чка ’луб з карой маладых, лісцевых дрэў (ліпы, лазы), з якога плялі лапці’, ’вязка, нізка’ (ТСБМ, Шат., Бес., Яруш., Бяльк., Сцяшк., ТС, Сл. ПЗБ), лы́кі ’скруткі лыка’ (Касп.). Укр. ли́ко, рус. лы́ко, лы́ка (ж. род), польск. łyko ’тс’, lyka ’путы, няволя’, н.-, в.-луж. łyko, łyka ’лыка’, чэш. lýko ’тс’, ’вяроўка з лыка’, славац. lyko, славен. líkọ, lȋčje, серб.-харв. ли̏ка, устар. ли̏ко, макед. лико, лика, балг. ли́ко, лика́ ’тс’, ’вяроўка з лыка’, ’канапляная, шаўковая нітка’; рус. разан. лы́ко і макед. радопск. лика ’ліпа’. Прасл. lyko унутраны слой кары з маладых дрэў (ліпы)’ (Слаўскі, 5, 401–405 з аглядам л-ры). З і.-е. паралелей захаваліся толькі балт. з другасным ‑n‑: літ. lùnkas, лат. lûks ’лыка’, ст.-прус. lunkan ’тс’ і, паводле некаторых этымолагаў (гл. Фасмер, 2, 540–541), таксама ст.-інд. lúñcati ’рве, лушчыць, здзірае, лупіць’, ст.-в.-ням. lō (род. склон lōwes) ’мяздра, лыка’, — усе да і.-е. lū‑k‑o < *leuk‑ ’светлы’ (Трубачоў, Ремесл. терм., 164–166). Сюды ж лы́чышнік ’лычнік, які дзярэ лыкі на продаж’ (Бяльк.). Гл. таксама Скок (2, 301), Шустар-Шэўц, 11, 783; Бязлай, 2, 141; БЕР, 3, 400.

Лы́ка 2 ў выразе: лы́ка ты сьвіноя (Шат.). Да лыч 2 (гл.).

Лы́ка воўчае ’ваўчаягада звычайная, Daphne mezereum L.’ (віц., барыс., мін., Кіс.). Укр. лико вовче, польск. wilcze łyko, н.-луж. wʼelkowe łyko, чэш. vlčí lýko, серб.-харв. лико ву̀чје, балг. диво лико ’тс’, славен. volčja lika ’бружмель лясны’. Прасл. vl̥ʼčje lyko ’ваўчаягада звычайная’. Аналагічна ням. Wolfsbast ’тс’ (Слаўскі, 5, 404; Махэк, Jména, 152).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Воўчае лыка ’расліна, Daphne mezereum L.’ (Касп., Бяльк., Кіс.). Рус. волчье лыко, укр. вовче лико, польск. wilcze lyko, серб.-харв. ву̏чје лико, балг. въ̀лчо лико. Ад воўк. Прыметнік воўчы ўказвае на атрутнасць расліны (Мяркулава, Очерки, 98).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лы́к

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. лы́к лы́кі
Р. лы́ка лы́каў
Д. лы́ку лы́кам
В. лы́к лы́кі
Т. лы́кам лы́камі
М. лы́ку лы́ках

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

лыкадзё́р

‘той, хто дзярэ лыка’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. лыкадзё́р лыкадзё́ры
Р. лыкадзё́ра лыкадзё́раў
Д. лыкадзё́ру лыкадзё́рам
В. лыкадзё́ра лыкадзё́раў
Т. лыкадзё́рам лыкадзё́рамі
М. лыкадзё́ры лыкадзё́рах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ла́пцевы ла́потный;

~вае лы́ка — ла́потное лы́ко

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

здзе́рціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., здзярэ́цца; здзёрся, здзе́рлася; зак.

Тое, што і садрацца.

Лыка лёгка здзерлася.

|| незак. здзіра́цца, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)