лы́жачка² гл. лыжка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лы́жачка

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. лы́жачка лы́жачкі
Р. лы́жачкі лы́жачак
Д. лы́жачцы лы́жачкам
В. лы́жачку лы́жачкі
Т. лы́жачкай
лы́жачкаю		 лы́жачкамі
М. лы́жачцы лы́жачках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

лы́жачка¹, -і, ДМ -чцы, ж.

Тое, што і дыхавіца (у 2 знач.).

У выразе: пад лыжачку (ударыць, папасці і пад.) — у ніжнюю частку грудзей.

◊

Пад лыжачкай смокча — есці хочацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лы́жачка ж.

1. уменьш. ло́жечка;

2. анат.: пад ~кай под ло́жечкой

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лы́жачка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

1. Памянш. да лыжка; невялікая лыжка.

2. Тое, што і дыхавіца (у 2 знач.). У галаве шумела і балела ў грудзях, аж калола пад лыжачкай. Кухараў. Захацелася есці, аж пад лыжачкай засмактала. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лы́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

1. Прадмет сталовага прыбора для зачэрпвання ежы.

Чайная л.

Сталовая л.

2. Колькасць рэчыва, якое можа ўмясціцца ў лыжцы.

|| памянш. лы́жачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. лы́жачны, -ая, -ае і лы́жкавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Тало́начка ’драўляная лыжачка’ (Сл. рэг. лекс.). Няясна; магчыма, звязана з польск. talon ’парожак у смычка’ (да лац. tālea ’палачка, дубец’?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ло́жечка

1. уменьш. лы́жачка, -кі ж.;

2. анат. / под ло́жечкой пад лы́жачкай (пад ды́хавіцай);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Лы́жка, ложка ’прадмет сталовага прыбора для зачэрпвання рэдкай або рассыпістай ежы’ (Яруш., Гарэц., Касп., Сцяшк., Анох., ТСБМ, Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.). Укр. ложка, ли́жка, ли́шка, ли́жґа, рус. ложка, кастр. лы́жка, ст.-рус. лъжька, ложька; польск. łyżka, łyška, lyjška, łyska, łóška, łuška, leška, каш. lëška, łiška, ст.-н.-луж. łežka, чэш. lyžka, łezka, славац. lyžka, liška, усх. ložka. Прасл. паўн. lъžka ’лыжка’ (Слаўскі, 5, 441–445), якая першапачаткова рабілася з дрэва, з кары; гэта дэмінутыўнае ўтварэнне ад *lъga, і.-е. адпаведнікам якога з’яўляюцца алб. lugë ’тс’, усх.-асец. alịgd ’надрэз’, alịgdịn ’падразаць’, ст.-інд. rujati ’ламае’. Аналагічна англ. spón ’лыжка’ ∼ ст.-в.-ням. spân ’трэска’, ст.-ісл. spánn ’лыжка, трэска’, швед., дац. sked ’лыжка’ ∼ ст.-в.-ням. sceidôn ’расколваць’. Іншыя менш імаверныя версіі гл. Слаўскі (5, 444–445); Фасмер (2, 511–512), Махэк₂ (346), Скок (3, 683), Трубачоў (Ремесл. терм., 169–170). Карскі (1, 149; Труды, 501) мяркуе, што бел. лы́жка — паланізм. Сюды ж лы́жачнік ’майстар, які робіць лыжкі’ (ТСБМ), лы́жачка ’дыхавіца’ (ТСБМ; КЭС, лаг.) — у выніку пераносу значэння паводле падабенства (упадзіна ў грудной клетцы).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)