Лу́нін
назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
Лу́нін |
| Р. |
Лу́ніна |
| Д. |
Лу́ніну |
| В. |
Лу́нін |
| Т. |
Лу́нінам |
| М. |
Лу́ніне |
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
Нядба́йла ’гультай, бестурботны чалавек’ (Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС), нядба́йлік ’тс’ (Янк. 1, ТС), нядбайнік ’тс’ (лунін., Шатал.; Мат. Гом.), нядба́йліца ’тс’ (Сцяшк.), нядба́ліца ’тс’ (бялын., Янк. Мат.; Гарэц., Сл. ПЗБ), нядба́йніца (лунін., Шатал., Мат. Гом.), нядба́йліска ’тс’ (Сцяц.). Да дбаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лучаі́на ’лагчына’ (лунін., Шатал.). Узнікла ў выніку кантамінацыі лексем лука і лагчаіна (гл.). Аб суфіксе ‑іна гл. Сцяцко (Афікс. наз., 155–156).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Лібарада, ліборода ’апошняя жменя нязжатага жыта на полі’ (лунін., Мат. дыял. канф.). Утворана са словазлучэння Іллі барада. Параўн. брэсц., нараўл. спасова борода ’тс’ (Выг.).⇉.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Лятва́, лётва́, летва́, лятво́ ’праца пчалы па збору мёду’ (Анох.; лунін., Шатал.; рэч., Мат. Гом.). Палескае. Да лётаць. Аб суфіксе ‑ва (‑во) гл. Сцяцко (Афікс. наз., 85).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нёха ’неахайны чалавек’ (лунін., Шатал.). Відаць, дэфармаванае ў экспрэсіўных мэтах слова тыпу тураўск. нехлюя ’тс’ з усячэннем канца слова і пераходам е > ё ў выніку пераносу націску.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Капе́ль, капэ́ль ’вадасцёк’ (лунін., Шатал.), бяроз. копэ́ль ’гразкае балота’ (Шатал.), рус. капель ’капеж’, ’рына’, ст.-рус. капель ’капеж’ чэш. kápěj, kvápjij, kápij ’вадасцёк’. Прасл. kapějь/kapělь. утворанае ад kapati > ка́паць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ві́ртаначка ’цёплая хустка’ (ДАБМ, 946) < ад *ві́ртанка, як кру́чванка, набіва́нка ’самаробныя хусткі’ (там жа). Да вярце́ць (гл. vьrt‑ěti). Замена ‑е‑ на ‑і‑ ў гэтай гаворцы (в. Лунін Лунінецкага раёна) нерэгулярная (ДАБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Нада́ткі ’надбаўка зямлі (да прысядзібных участкаў)’ (лунін., Шатал.), ’кароткія загоны, дадаткі’ (беласт., Сл. ПЗБ). З наддиткі, да даць, параўн. у Насовіча: наддиток ’надбаўка’ (Нас.); формы з на- і над‑ адлюстроўваюць характэрную для славянскіх моў «канкурэнцыю» адпаведных прыназоўнікаў (ESSJ SG, 1, 127).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ На́бірка ’кошычак для збору ягад, звычайна з кары’ (докш., Янк. Мат., лунін., Шатал., кіраўск., Нар. сл.), набірак (глуск., бабр., Янк. 1), набірок (палеск., З нар. сл.), набірацца (докш., Янк. Мат.), набірушка (палеск., З нар. сл.); рус. набирка, набирок, набирушка. Ад набіриць, браць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)