ло́тра, -ы, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -ы, Т -ай (-аю), ж., мн. -ы, -аў (разм., лаянк.).
Тое, што і латру́га.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ло́тра
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ло́тра |
ло́тры |
| Р. |
ло́тры |
ло́траў |
| Д. |
ло́тру |
ло́трам |
| В. |
ло́тру |
ло́траў |
| Т. |
ло́трам |
ло́трамі |
| М. |
ло́тру |
ло́трах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ло́тра
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ло́тра |
ло́тры |
| Р. |
ло́тры |
ло́траў |
| Д. |
ло́тры |
ло́трам |
| В. |
ло́тру |
ло́траў |
| Т. |
ло́трай
ло́траю |
ло́трамі |
| М. |
ло́тры |
ло́трах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ло́тра м. и ж., прост., бран. (о мужчине) ло́дырь, лентя́й, безде́льник; (о женщине) лентя́йка, безде́льница
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ло́тра, ‑ы, ДМ ‑у, Т ‑ам, м.; ДМ ‑ы, Т ‑ай (‑аю). ж.
Разм. лаянк. Тое, што і латруга.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ло́тр
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ло́тр |
ло́тры |
| Р. |
ло́тра |
ло́траў |
| Д. |
ло́тру |
ло́трам |
| В. |
ло́тра |
ло́траў |
| Т. |
ло́трам |
ло́трамі |
| М. |
ло́тру |
ло́трах |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
◎ По́труха. Гл. лотра, труха.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ По́тра ’сумесь ячнай саломы і сена’ (Сцяшк. Сл.), лотра, путра ’пацяруха’: ceno перасохла, і багато лотры насыпалосо (Мат. Гом., ТС). Утворана ад пацерці (< по- і г©ерці, гл.), параўн. пацяруха, потруха (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лайтру́га ушац. ’вялікі гультай’, паўд.-усх. ’распуснік’ (КЭС), рус. лотрыга, лотыга ’гулянка’, лантрыга ’тс’, ланстры́га ’нягоднік’, ’абадранец’. Да ст.-бел. лотръ ’бандыт’, якое праз ст.-польск. łotr — са ст.-чэш. lotr < ст.-в.-ням. loter, lotter ’лайдак, нікчэмны чалавек’, ’блазан’ (Слаўскі, 5, 221; Фасмер, 2, 458, 523; Панюціч, 102) і экспрэсіўнага суф. ‑уга. Аб устаўным (другасным) ‑й‑ гл. Карскі, 1, 304–306. Не выключаны, аднак, уплыў лексемы лайдак (гл.). Гл. таксама латру́га, лотра.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лотр ’лайдак, гультай’, ’круцель, п’яніца, ашуканец, марнатравец’ (Нас., Яруш., ТСБМ; гом., Мат. Гом.), лотра, лу͡отра ’гуляка, гультай, лодар, п’яніца’ (Гарэц., Мал., Бяльк., ТСБМ). Ст.-бел. лотръ ’злачынец, бандыт, разбойнік’, ’махляр, ашуканец’, якое Карскі (Труды, 312) і Кюнэ (74) выводзяць з польск. łotr ’тс’; Булыка (Запазыч., 191) — са ст.-польск. łotr (апошняе з чэш. lotr < с.-в.-ням. loter або з lotterbube ’нягоднік, мярзотнік’); Жураўскі (Бел. мова, 61), Чартко (Пыт. мовазн., 122) крыніцай для ст.-бел. лотръ лічаць с.-в.-ням. loter. Паняцце амаральнасці, распусты, заключанае ў гэтай лексеме, дало падставу Булахаву (Бел. мова, 54–55) звязаць яе з біблейскім імем Лотр. Аб гэтым гл. і ў Панюціч (Лексіка нар. гав., 103). Больш падрабязна гл. Слаўскі, 5, 221–222.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)