лопа́тка ж.

1. уменьш. лапа́тка, -кі ж., жалезнячо́к, -чка́ м.; рыдлёўка, -кі ж., рыдлёвачка, -кі ж.; шу́флік, -ка м.; см. лопа́та;

2. (мастерок) ке́льня, -ні ж.;

3. анат. лапа́тка, -кі ж.;

◊

во все лопа́тки на ўсю моц;

положи́ть на о́бе лопа́тки палажы́ць на абе́дзве лапа́ткі.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Лопатка, бяроз. ло́патка ’пахрустванне ў суставах нагі’ (Шатал.). Да лапата́ць 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

рыдлёвачка ж., уменьш. лопа́тка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ко́пыстка ж., обл. лопа́тка (для подболтки); весёлка

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мянта́шка ж. нажда́чная лопа́тка для то́чки косы́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лапа́тка ж., в разн. знач. лопа́тка;

дзіця́ці купі́лі ~ку — ребёнку купи́ли лопа́тку;

~кі турбі́ны — лопа́тки турби́ны;

л. гаро́ху — лопа́тка горо́ха;

◊ ва ўсе ~кі — во все лопа́тки;

палажы́ць на (абе́дзве) ~кі — положи́ть на (о́бе) лопа́тки

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скрэ́бла ср.

1. скребни́ца ж.;

2. (лопатка для соскабливания чего-л.) скребо́к м.;

3. археол. скребло́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сало́дка нареч., см. со́ладка;

◊ язы́к не кало́дка, ве́дае, што с. — погов. язы́к не лопа́тка, зна́ет, что сла́дко

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Лапа́тачка ’прылада для веяння збожжа’ (Бяльк.), ’мешалка’ (ваўк., Сл. паўн.-зах.), ’струк бабовых культур, калі ў ім толькі завязваюцца зярняты’ (Інстр. 2, Мат. Маг., Сцяшк., Мат. Гом.), навагр. лапато́чка ’тс’ (З нар. сл.), ’дэталь калаўрота, якая круціць кола ў ім’ (шальч., Сл. паўн.-зах.), лапа́тка, лопа́тка ’язычок у клямцы’ (Шушк., ТС), ’прылада для капання зямлі’ (Бір., ТС), ’прылада для ачысткі зерня’ (Мат. Маг., ТС), ’лапатка (цела), пярэдняя частка тушы жывёлы’ (ТСБМ, Бес., Вешт., Нас., Касп., Мат. Маг., Шат., Бір., Сл. паўн.-зах.), ’пярэдняя нага авечкі’ (Кліх), ’брыль у шапцы, кепцы’ (Тарн.; чырвонаслаб., З нар. сл.), ’плоскі, няспелы стручок бабовых’ (ТСБМ, ТС; лях., Сл. паўн.-зах.; мядз., Нар. сл.), бярэз. ’мешалка’ (Шатал.), ’лапатка для выраўноўвання саломы ў страсе’ (Шушк.; рас., Шатал., Уладз.), ’лопасць’ (ТСБМ), ’мянташка’ (Мат. Маг.; в.-дзв., Шатал., Тарн., Выг.), ’прыстасаванне ў калаўроце, якое прыводзіць кола ў рух’ (браг., Нар. сл.), бяроз. лопа́тка ’маленькі снапок саломы, які кладуць каласамі ўніз пры пакрыцці страхі’, лопа́ткы ’звязаныя тры снапкі саломы, якімі крыюць страху’ (Шатал.), лапацішча ’дзяржанне ў рыдлёўцы’ (шум., Сл. паўн.-зах.), лапа́тка, лапа́тачка ’чапяла, прылада для вымання скаварады з печы’ (Сцяшк.; астрав., Сл. паўн.-зах.), ’інструмент для ачысткі лемеха ад зямлі’ (Смул.). Да лапа́та (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кало́дка ж.

1. в разн. знач. коло́дка;

2. (в колесе) ступи́ца;

◊ кла́сці галаву́ на ~ку — дава́ть го́лову на отсече́ние;

язы́к не к., ве́дае, што сало́дка — погов. язык не лопа́тка, зна́ет, что сла́дко

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)