◎ Ле́тка 1 ’летняя пшаніца’ (полац., Нар. лекс.). Утворана ад лёта (гл.) па тыпу ярка ’яравая пшаніца’.
◎ Летка 2 ’адтуліна ў вуллі для пчол’ (пін., КЭС). Да ляток ’тс’. Аформлсна ж. р. па аналогіі да дзірка.
◎ Летка 3 ’рыба гусцерка, Blicca Bjoerkna L.’ (зах.-дзвін., Інстр. 2, Жук.). Няясна. Магчыма, роднаснае з лат. teste ’рачная камбала’, літ. tekstas ’плоскі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ле́тка-е́нка
‘танец’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
ле́тка-е́нка |
| Р. |
ле́ткі-е́нкі |
| Д. |
ле́тцы-е́нцы |
| В. |
ле́тку-е́нку |
| Т. |
ле́ткай-е́нкай
ле́ткаю-е́нкаю |
| М. |
ле́тцы-е́нцы |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ле́тка-е́нка ж. (танец) ле́тка-е́нка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ле́тка-е́нка (танец) ле́тка-е́нка, род. ле́ткі-е́нкі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пералі́ўны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і пералівісты. Пераліўны голас. □ У чыстым небе расплёсквае па наваколлі пераліўныя песні жаваранак. «Звязда». Пагаслі пераліўныя каралі, жыццё лягло на плечы ўсёй вагон. Летка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарно́та, ‑ы, ДМ ‑ноце, ж.
Разм. Тое, што і чарната. Быццам чарноты з аслеплае ночы Шэпт гэты ўраз пазрываў, пазнімаў. Чарнушэвіч. Косы дзёрзкія звоняць супраць белае шляхты, супраць царскай чарноты за праўду чырвоных! Летка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сука́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і сукасты. Грышка ўперад крочыць смела Цераз ельнік заімшэлы. У руках сукаты кій. А. Александровіч. Адляцеў паўсвета і паўнеба, паўзямлі спякотнай асвяжыў, каб на ранку між сукатых вербаў васільком прабіцца на мяжы. Летка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паадціра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Адцерці ўсё, многае. Паадціраць плямы. // Вярнуць адчувальнасць трэннем. Паўзіраўшыся, міжволі пацягнуўся рукою да вушэй — пасля таго, як ён [Алесь] іх ледзь паадціраў снегам, вушы раз за разам зацягваліся свежымі струпамі і не пераставалі свярбець. Летка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лётка 1 ’малая адтуліна ў вуллі ці ў калодзе пчол’ (ТСБМ, ТС, Сл. паўн.-зах.; слуц., КЭС; слаўг., Нар. сл.; глыб., вілен., ашм., іўеў., воран., З нар. сл.; рас., Шатал.; жлоб., добр., Мат. Гом.), лётак ’тс’ (Бяльк.), лётачка ’тс’ (лаг., Жд. 2). Да лётаць (гл.). Параўн. таксама ле́тка 2.
Лётка 2 ’буйная шраціна, круглая куля’ (ТС), малар. ’шрот’ (Сіг.), укр. льотка ’буйны шрот’ запазычаны з польск. lotka ’тс’, якое паходзіць з ням. Loth ’кавалак свінца ў якасці снарада’ або з ням. Lauf‑kugel ’малая куля’ > польск. lofka (Слаўскі, 4, 337). Няясна, аднак, паходжанне рус. уральск. лётка ’ружэйны карцеч’.
Лётка 3 ’малы лешч вагою да 1/2 фунта’ (Касп.), рус. лётка ’гусцяра’ (Зах. Дзвіна). Да ле́тка 3 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спёка, ‑і, ДМ спёцы, ж.
Моцная гарачыня ў паветры, нагрэтым сонцам; спякота. Спёка стаіць тыдзень, месяц, а на небе ні хмурынкі. Бялевіч. Бяру і я з рукі тваёй, Памір, Смарагд жывы аб спёцы на ўспамін. Калачынскі. // Цеплыня, якая выдзяляецца чым‑н. гарачым, нагрэтым. Жалеза холад ды спёка печаў. Летка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)