ку́цы
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
ку́цы |
ку́цая |
ку́цае |
ку́цыя |
| Р. |
ку́цага |
ку́цай
ку́цае |
ку́цага |
ку́цых |
| Д. |
ку́цаму |
ку́цай |
ку́цаму |
ку́цым |
| В. |
ку́цы (неадуш.)
ку́цага (адуш.) |
ку́цую |
ку́цае |
ку́цыя (неадуш.)
ку́цых (адуш.) |
| Т. |
ку́цым |
ку́цай
ку́цаю |
ку́цым |
ку́цымі |
| М. |
ку́цым |
ку́цай |
ку́цым |
ку́цых |
Крыніцы:
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ку́цы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і куртаты. Нос [у зімародка] доўгі, прамы і востры, а хвост кароткі, як кажуць, куцы. В. Вольскі. Быў сабака, як на смех, Куцы і аблезлы. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ку́цы 1 ’кароткі’ (ТСБМ, Нас., ТС, Касп., Бяльк.). Укр. куций, рус. куцый ’тс’. Надзейнай этымалогіі няма. Экспрэсіўны варыянт да *кусы (укр. кусий ’куцы’, балг. къс, серб.-харв. ку̑с, польск. kęsy, чэш. kusý, в.-луж. kuši, н.-луж. kušy ’тс’) (Бернекер, 601; Міклашыч, 128). Гэта версія даволі надзейная, бо дапамагае зразумець абмежаванае распаўсюджанне куцы і тое, што кусы і куцы знаходзяцца, за выключэннем укр. кусий, у дадатковай дыстрыбуцыі.
Ку́цы 2 ’чорт’ (Сержп. Грам.). Гл. куцы 1. Параўн. куртаты 2 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ку́ка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
| Н. |
ку́ка |
| Р. |
ку́кі |
| Д. |
ку́цы |
| В. |
ку́ку |
| Т. |
ку́кай
ку́каю |
| М. |
ку́цы |
Крыніцы:
nazounik2008,
piskunou2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
даку́ка, -і, ДМ -ку́цы, ж. (разм.).
1. Турбота, клопат.
Спіць дзіця, не ведае дакукі.
2. Нуда, маркота.
З дакукі піша пісьмы.
3. Надакучлівая просьба, справа.
Яго заявы — адна д.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Куцо́бка 1 ’кульба’ (Мат. Гом.). Да куцы (гл.). Параўн. куцобки 2.
◎ Куцо́бка 2 ’кукса’ (Юрч.). Да куцы (гл.). Суфіксацыя на ‑оба (як худы > худоба) (Сцяцко, Афікс. наз., 119). Суфікс ‑ка з памяншальнай семантыкай.
◎ Куцо́бка 3 ’куцы, нізкарослы’ (Бяльк.). Да куцобка 2 (гл.). Гл. куцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Куцала́пы ’кароткарукі’ (Нас.). Да куцы (гл.) і лапа (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ку́ка, ‑і, ДМ куцы, ж.
Абл. Вялікі драўляны малаток рознай формы і рознага прызначэння. Паляжаў у калысцы, у пялёнках, а падрос — і работу знайшлі: за каровамі бег [наўздагон], кукай груд[ы] крышыў на раллі... Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Ку́ца ’цяжка, крута’ (Нас.). Да куса (гл.). Гл. таксама куцы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Куцю́рыцца ’натапырвацца, надзімацца’ (Сл. паўн.-зах.). Кантамінацыя чапурыцца (гл.) ’надзімацца’, тапыріцца (гл.) ’тс’ і куцы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)