кры́са ж., прям., перен. пацу́к, -ка́ м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Крыса́ 1 ’лента для касы’ (Чуд.). Гл. крысо.

Крыса́ 2 ’верхняя частка збанка’ (Жыв. сл., Нар. словатв., ТС, Мат. Гом.). Гл. крысо.

Крыса́ 3 ’пала адзення’ (Нар. сл., Янк. II, Шат.). Гл. крысо.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Кры́с

назоўнік, уласны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. Кры́с Кры́сы
Р. Кры́са Кры́саў
Д. Кры́су Кры́сам
В. Кры́са Кры́саў
Т. Кры́сам Кры́самі
М. Кры́се Кры́сах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

кры́с

‘кінжал’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. кры́с кры́сы
Р. кры́са кры́саў
Д. кры́су кры́сам
В. кры́с кры́сы
Т. кры́сам кры́самі
М. кры́се кры́сах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

пацу́к, -ка́ м. кры́са ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

крысо́, -а́, мн. кры́сы і (з ліч. 2, 3, 4) крысы́, кры́саў, н.

Ніжняя частка адзежыны, палавіны якой спераду расхінаюцца; пала.

К. пінжака.

◊

З-пад крыса (разм.) — тайна, незаконна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

крысо́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. крысо́ кры́сы
крысы́
Р. крыса́ кры́саў
Д. крысу́ кры́сам
В. крысо́ кры́сы
крысы́
Т. крысо́м кры́самі
М. крысе́ кры́сах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

шчур I, род. шчура́ м. (птица) щур

шчур II м., этн. щур

шчур III м., обл. кры́са ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Крысо́ ’пала адзення’ (ТСБМ, Бір. Дзярж., Янк. I, Некр.). Укр. криса ’край, берагі сасуда, палі капелюша’, польск. kresa ’палі капелюша’. Ёсць меркаванне аб запазычанні польскіх слоў з с.-в.-ням. kritz ’лінія, рыска’. Параўн. польскія дублеты kreska/kryska, kresić/krysić, што сведчыць аб магчымасці запазычання бел. крысо, крыса і ўкр. криса праз польскае пасрэдніцтва (Слаўскі, 3, 90–91).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прагры́зці сов.

1. (сделать дыру) прогры́зть, прое́сть; проглода́ть;

пацу́к ~з падло́гу — кры́са прогры́зла пол;

2. (нек-рое время) прогры́зть, прое́сть; проглода́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)