кручо́к
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
кручо́к |
кручкі́ |
| Р. |
кручка́ |
кручко́ў |
| Д. |
кручку́ |
кручка́м |
| В. |
кручо́к |
кручкі́ |
| Т. |
кручко́м |
кручка́мі |
| М. |
кручку́ |
кручка́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
кручо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.
1. Металічнае прыстасаванне з загібам на адным канцы для розных мэт.
Дзвярны к.
Рыбалоўны к.
2. Росчырк, завіток на пісьме.
Пісаць з кручкамі.
3. перан. Прыдзірка, зачэпка да каго-н. (разм.).
4. Тое, што і кручкатвор (неадабр.).
5. Мера гарэлкі, роўная 250 г (уст.).
|| прым. кручко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.) і кручо́чны, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кручо́к, -чка́ м.
1. крюк, крючо́к;
2. разг. заце́пка ж., приди́рка ж.;
3. крючо́к, закорю́чка ж.;
піса́ць з ~чка́мі — писа́ть с крючка́ми (с закорю́чками);
4. (вина) четверти́нка;
◊ канцыля́рскі к. — канцеля́рский крючо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кручо́к, ‑чка, м.
1. Памянш. да крук (у 1–4 знач.); невялікі крук. Павесіць паліто на кручок.
2. Прыстасаванне рознай формы з загібам на адным канцы, якое служыць для зачэплівання чаго‑н. Вязальны кручок. Рыбалоўны кручок. // Прыстасаванне для віцця вяровак. Я прынёс з сяней пакулле, дастаў кручкі, пачаў віць лейцы. Асіпенка.
3. Росчырк, завіток на пісьме. Стаўшы на лаве, Ніна вымае з-за іконы сшытак, які хавае туды ад Толіка. Садзіцца за сталом і пачынае крэмзаць свае кручкі і кружочкі. Брыль.
4. перан. Разм. Зачэпка, прыдзірка да каго‑н. [Гарбулёў] стараўся збянтэжыць Саламона рознымі спосабамі, скампраметаваць яго перад людзьмі. На гэта ў Гарбулёва было шмат кручкоў: Саламон кепска [вало]дае расійскай мовай. Не ведае матэматыкі. Не ведае такту. Бядуля.
5. Неадабр. Тое, што і кручкатвор.
6. Уст. Мера гарэлкі, роўная 250 г. Лабановіч цішком паслаў бабку Параску ў манапольку па кручок гарэлкі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кручо́к 1 ’чарка на 50 г’ (Нас., Нік. Очерки, Сержп. Пр.), ’бутэлька мерай у 1/8 л’ (Жыв. сл.), ’мера вадкасці ў 250 г’ (ТСБМ, Жд., Сл. паўн.-зах.), ’бутэлечка ёмкасцю 100 г’ (З нар. сл., Шатал., Сцяшк., Шат., Мат. Гом.). Да крук < круг ’збан’ (гл. круг 4).
Кручо́к 2 ’паварот ракі’ (Яшк.). Да круч (гл.).
Кручо́к 3 ’разнавіднасць авадня ці сляпня’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. крук 6.
Кручо́к 4 ’зародкавы расток’ (Яшк.). Да крук 1 (гл.).
Кручо́к 5 ’прылада, якой кідаюць ніткі ў бёрда’ (Маш., Нар. сл., Жыв. сл.). Гл. крук 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шыдэ́лак, -лка, мн. -лкі, -лкаў, м. (разм.).
Кручок для вязання.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загагу́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж. (разм.).
Мудрагелісты загіб, кручок.
Пісаць з загагулінамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
аплі́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Металічны кручок для зашпільвання адзення.
|| прым. апліко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гаплі́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
Кручок для зашпільвання вопраткі; аплік.
Зашпіліць г.
|| прым. гапліко́вы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
спускавы́ спусково́й;
с. кручо́к — спусково́й крючо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)