краса́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
Высякаць агонь крэсівам.
|| аднакр. красану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́, (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
краса́ць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
краса́ю |
краса́ем |
| 2-я ас. |
краса́еш |
краса́еце |
| 3-я ас. |
краса́е |
краса́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
краса́ў |
краса́лі |
| ж. |
краса́ла |
| н. |
краса́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
краса́й |
краса́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
краса́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
краса́ць несов., см. красі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
краса́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Высякаць агонь крэсівам. Скруціўшы папяросу, Хомчык стаў красаць агонь. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Краса́ць ’высякаць агонь крэсівам’ (ТСБМ). Гл. крэсіва.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
красану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Аднакр. да красаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Крамяне́ць ’красаць агонь’ (Сержп. Ск.). Гл. крэмень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ву́красіць ’выбіць, высечы крэсівам (агонь)’ (КСТ), літаратурнае вы́красаць і вы́красіць ’тс’. Гл. краса́ць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крэ́сіць ’высякаць агонь крэсівам’ (ТСБМ). Укр. кресати, рус. кресать ’тс’, серб.-харв. крѐсати, славен. krésati ’тс’, польск. krzesać, чэш. křesati, славац. kresať, в.-луж. křesać, н.-луж. tśasaś ’тс’. Прасл. kresati не мае надзейных этымалогій (агляд версій гл. Слаўскі, 3, 227). Заслугоўвае ўвагу думка Атрэмбскага (LP, 1, 137–138) аб кантамінацыі лексем česati ’часаць, скрэбці’ і kremy ’крэмень’. На карысць гэтай гіпотэзы гаворыць магчымасць узнікнення праславянскай figura etymologica *kresati kresem (параўн. бел. красаць красавам) ад *česati kremenem. Для такіх выпадкаў, як вядома, рыфмаванае словаўтварэнне даволі тыповае (параўн. Вуд, IF, 22, 166, Гюнтарт, 13). Іншая этымалогія: kresati да krasa. Тады kresati ognь ’ствараць агонь’. Параўн. лац. creare ’ствараць’. Гл. краса (Трубачоў, Эт. сл., 12, 125).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)