кранштэ́йн

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. кранштэ́йн кранштэ́йны
Р. кранштэ́йна кранштэ́йнаў
Д. кранштэ́йну кранштэ́йнам
В. кранштэ́йн кранштэ́йны
Т. кранштэ́йнам кранштэ́йнамі
М. кранштэ́йне кранштэ́йнах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

кранштэ́йн, -а, мн. -ы, -аў, м.

Выступ або ўмацаваная ў сцяне касая падпорка для падтрымкі балкона, карніза і пад.

Аконны карніз на кранштэйнах.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кранштэ́йн м., архит., тех. кронште́йн

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кранштэ́йн, ‑а, м.

1. Выступ у сцяне для падтрымання карніза, балкона і пад.; кансоль (у 1 знач.).

2. Гарызантальная апора для прымацавання дэталі, механізма да вертыкальнай паверхні.

[Ад ням. Kragstein.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кронште́йн архит., техн. кранштэ́йн, -на м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

запо́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да запора ​1. Запорная ручка. Запорны кранштэйн. Запорнае прыстасаванне.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фікса́тарны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да фіксатара, прызначаны для фіксатара. Фіксатарны кранштэйн. Фіксатарны ізалятар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лысы́чка ’драўляны кранштэйн, які замацоўвае вось ганчарнага круга да лаўкі’ (Вяр.—Крыв.). Да лісіца 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

фрэзерава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што і без дап.

Апрацаваць (апрацоўваць) фрэзай. [Чыкуноў:] — Дапамагае.. [кандуктар] у рабоце вельмі добра! Скажам, фрэзеруеце вы кранштэйн. Колькі часу трэба на разметку? Ага, сорак пяць мінут. Дык вось, кандуктар зберагае гэтыя сорак пяць мінут, усе да адзінай. Васілёнак. [Іван Фёдаравіч:] — Улічы [Шмыг], што толькі восем-дзесяць дзён у месяц будзеш фрэзераваць. Астатні час — тачыць цэнтраболт... Мыслівец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Како́шка 1, kakóška ’курыца’ (Федар., 6). Дэрыват яд прасл. kokǒsь, якое рэканструюе на базе ўкр. кокош ’певень’, рус. кокошь ’курыца’, польск. kokosz ’тс’, в.-луж., н.-луж. kokoš ’тс’, чэш., славац. kokoš ’певень’, славен. kokoš, серб.-харв. ко̏кош, балг. кокош ’курыца’. Прасл. лексема ўтворана суфіксам ošь ад той жа самай асновы, што і kokotъ (гл. кокат), гукапераймальнага паходжання. Параўн. лац. coco‑coco аб спеве пеўня, франц. coq ’певень’, англ. cock і інш. Што датычыцца функцыі суфікса, параўн. меркаванні Слаўскага, 2, 338, які параўноўвае ‑ošь з суф. ‑uša (рус. квакуша ’жаба’, балг. крекетуша і інш.). Бел. кантынуант ад гэтай прасл. формы прадстаўлен толькі ў тэрмінах, параўн. какош 1, 2. Таксама мае паралелі ў слав. мовах (укр. дыял. кокошка, рус. кокошка ’поўная, круглая жанчына’, відавочны другасны перанос), польск. kokoszka, в.-луж., н.-луж. kokoška, славен. kokôška, серб.-харв. ко̀кошка, макед. кокошка, балг. кокошка сведчаць аб праславянскім яе характары, хоць рэгулярны характар памянш. суфікса дапускае і незалежнае ўтварэнне гэтых лексем у асобных мовах.

Како́шка 2 ’?’ (Федар., 6, 8: «Дзве какошкі, дзве какошкі Да мліна насіць»). Значэнне няяснае, аднак фармальная сувязь з даўняй назвай курыцы відавочная. Этымалогія kokośь пад какошка 1.

Како́шка 3 ’своеасаблівы кранштэйн для пашырэння лаўкі, каб на ёй можна было паслаць пасцель’ (стаўб., З нар. сл.). Відаць, суадносіны з тэрмінам какош 2 (гл.); рэаліі, відавочна, падобныя, аднак назва какош пашырана значна больш, ёсць і адпаведнікі за межамі бел. мовы для гэтага слова. Таму какошка 3 разглядаецца як другаснае.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)