кра́йнасць
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 3 скланенне
|
адз. |
| Н. |
кра́йнасць |
| Р. |
кра́йнасці |
| Д. |
кра́йнасці |
| В. |
кра́йнасць |
| Т. |
кра́йнасцю |
| М. |
кра́йнасці |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кра́йнасць, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. Крайняя ступень чаго-н., празмернае праяўленне чаго-н.
З адной крайнасці ў другую.
Розныя крайнасці ў думках.
2. перан. Што-н. зусім непадобнае, процілеглае іншаму.
Нездарма кажуць, што крайнасці сыходзяцца.
3. Цяжкае і небяспечнае становішча.
Давесці чалавека да крайнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кра́йнасць ж., в разн. знач. кра́йность;
перахо́дзіць з адно́й ~ці ў другу́ю — переходи́ть из одно́й кра́йности в другу́ю;
~ці сыхо́дзяцца — кра́йности схо́дятся;
◊ упада́ць у к. — впада́ть в кра́йность;
дайсці́ да ~ці — дойти́ до кра́йности
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кра́йнасць, ‑і, ж.
1. Празмернае праяўленне чаго‑н., крайняя ступень чаго‑н. Крайнасці ў поглядах. □ — У цябе, брат, усё крайнасці, няхай ты згары, — заўважыў са смехам Садовіч. Колас.
2. перан. Што‑н. зусім непадобнае на іншае, процілеглае іншаму. Кідацца з адной крайнасці ў другую. □ Нездарма кажуць, што крайнасці сходзяцца, розныя полюсы прыцягваюць адзін другі. Кучар.
3. Вельмі цяжкае і небяспечнае становішча. Давесці да крайнасці.
•••
Да крайнасці — вельмі, надзвычайна, у вышэйшай ступені. Брыгада знаходзілася ў бесперапынных баях і паходах і сілы яе былі напружаны да крайнасці. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
максімалі́зм, -у, м.
Празмерная, без уліку рэальных умоў крайнасць у якіх-н. патрабаваннях, поглядах.
|| прым. максімалі́сцкі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перагі́б, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Лінія згібання чаго-н.
На перагібе ліста.
2. перан. Парушэнне правільнай лініі ў якой-н. дзейнасці, шкодная крайнасць.
Барацьба з перагібамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Круса́дня ’курасадня’ (Бяльк., Мат. Маг.). Да курасадня (гл.). Параўн. крайнасць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шара́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да шарахнуцца.
•••
Шарахацца ў бакі — раптоўна, рэзка мяняць свае погляды, перакананне адносіны да каго‑, чаго‑н., упадаючы ў крайнасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перагі́б, ‑у, м.
1. Лінія згібання чаго‑н. На перагібе ліста.
2. перан. Парушэнне правільнай лініі ў чыёй‑н. дзейнасці, шкодная крайнасць. Барацьба з перагібамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
максімалі́зм, ‑у, м.
1. Празмерная, без ўліку рэальных умоў, крайнасць у якіх‑н. патрабаваннях.
2. Крайне левая паўанархічная тэарэтычная плынь сярод эсэраў, якая ўзнікла ў 1906 г.
[Ад лац. maximum — найбольшае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)