ко́дла, -а, мн. -ы, -аў, н. (разм.).
1. Дом, сяліба.
2. Сям’я, род.
Сусед прыехаў з усім сваім кодлам.
3. перан. Група людзей, аб’яднаных чым-н. (пагард.).
Варожае к.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ко́дла
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ко́дла |
ко́длы |
| Р. |
ко́дла |
ко́длаў |
| Д. |
ко́длу |
ко́длам |
| В. |
ко́дла |
ко́длы |
| Т. |
ко́длам |
ко́дламі |
| М. |
ко́дле |
ко́длах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ко́дла
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ко́дла |
ко́длы |
| Р. |
ко́длы |
ко́длаў |
| Д. |
ко́дле |
ко́длам |
| В. |
ко́длу |
ко́длы |
| Т. |
ко́длай
ко́длаю |
ко́дламі |
| М. |
ко́дле |
ко́длах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ко́дла ср., прям., перен., разг.
1. гнездо́, ло́говище;
2. вы́водок м.; помёт м.;
◊ з усі́м ~лам — шутл. со всем вы́водком
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ко́дла, ‑а, н.
Разм.
1. Дом, сяліба. Злажыўшы рукі, як на модлы, Прыпёршыся каля сцяны, Глядзіць Марына, як іх кодла Трасуць, варочаюць паны. Колас.
2. Сям’я, род. Так звялося ў Шапятоўцы Барабанчыкава кодла і пачалося кодла новае, ветэрынарава. Галавач. // перан. Пагард. Група людзей, аб’яднаных чым‑н. Варожае кодла.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ко́дла ’дом, сяліба’, ’сям’я, род’ (ТСБМ, ТС, Ян., Мат. Гом., Жыв. сл., Яшк., Яўс., З нар. сл., Бяльк.). Укр. кодло, рус. кодло ’тс’. Трэба прызнаць верагоднасць паходжання ад польск. godło ’радавы знак’ (ЕСУМ, 2, 491). Пеяратыўная афарбоўка гаворыць на карысць пранікнення, а не культурнага запазычання. Іншыя гіпотэзы менш верагодныя. Параўн. Фасмер, ZfSlPh, 9, 369 (германская крыніца тыпу гал. kudde ’стада’) або Ваян, RÉS, 13, 251 (інавацыя на аснове рус. котиться ’радзіць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́водок м. вы́вадак, -дка м.; (животных — ещё) ко́дла, -ла ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перані́шчыць, ‑шчу, ‑шчыш, ‑шчыць; зак., каго-што.
Разм. Знішчыць, панішчыць усё, многае або ўсіх, многіх. А дзевер, не памятаючы сябе, уляцеў за .. [Марынай] следам і замахаў сякерай, зароў дзікім голасам: — Засяку-у!.. Усё кодла тваё перанішчу!.. Усё насенне звяду!.. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
помёт м.
1. (навоз) памёт, -ту м.;
2. (приплод) ко́дла, -ла ср., прыпло́д, -ду м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ко́тла ’бярлога’ (Сержп. Грам.), ’род’ (Сержп. Ск.). Магчыма, да каціцца (гл.). Тады kot‑lo < kotiti, як maslo < mazati. Ваян (RÉS, 13, 251) бачыў у рус. кодло тое ж вытворнае слова. Параўн. кодла (гл.), котлішча (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)