клі́каць
‘ад клікаць’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
клі́чу |
клі́чам |
| 2-я ас. |
клі́чаш |
клі́чаце |
| 3-я ас. |
клі́ча |
клі́чуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
клі́каў |
клі́калі |
| ж. |
клі́кала |
| н. |
клі́кала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
клі́ч |
клі́чце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
клі́чучы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
клі́каць, клічу, клічаш, кліча; кліч; незак.
1. каго (што). Голасна зваць, прасіць прыйсці, адгукнуцца.
К. на ратунак.
К. бабулю.
2. каго (што). Запрашаць з якой-н. мэтай.
К. на вяселле.
К. на ўрачысты вечар.
3. каго-што. Заклікаць да якіх-н. дзеянняў.
К. народ на барацьбу.
4. каго (што) кім або (пры пытанні) як. Называць якім-н. імем, мянушкай (разм.).
|| зак. паклі́каць, -лічу, -лічаш, -ліча; -ліч; -ліканы (да 1 і 2 знач.).
|| аднакр. клі́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 і 2 знач.).
|| наз. клі́канне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
клі́каць несов.
1. звать, кли́кать, оклика́ть;
к. прахо́жага — звать (кли́кать, оклика́ть) прохо́жего;
2. звать; подзыва́ть, призыва́ть; подма́нивать (голосом);
к. галубо́ў — звать (подзыва́ть, подма́нивать) голубе́й;
3. приглаша́ть, звать;
к. у го́сці — приглаша́ть (звать) в го́сти;
4. (на што) призыва́ть (к чему и на что); звать (к чему и на что); взыва́ть (о чём);
к. на дапамо́гу — призыва́ть (звать) на по́мощь; взыва́ть о по́мощи
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
клі́каць, клічу, клічаш, кліча; незак., каго-што.
1. Голасна зваць, прасіць прыйсці, прыблізіцца або адгукнуцца. Клікаць людзей на дапамогу. Клікаць маму. // Запрашаць, зазываць куды‑н. з якой‑н. мэтай. Клікаць на вяселле. □ Лемяшэвіч быў здаволены, што Арэшкін не з’явіўся клікаць яго на вячэру. Шамякін. // Падзываць, склікаць (жывёл, птушак). Клікаць курэй. □ — Кліч сабаку, Алесь, — згадзіўся і Федзя. — Пойдзем хутчэй. Ваданосаў.
2. Заклікаць, зваць да якіх‑н. дзеянняў. Клічуць свой народ бальшавікі На буржуяў павярнуць штыкі. Грахоўскі. // перан. Узнімаць, пабуджаць, быць матывам для чаго‑н. [Рыбнікаў:] Смерць героя не прыгнятае жывых, а кліча іх да новых подзвігаў. Крапіва. // перан. Вабіць, прыманьваць. Часта маладосць кліча Надзю ў краіну светлых мараў, у свет радасных пачуццяў, асабліва з узнікненнем кахання да Андрэя. Хромчанка.
3. Разм. Называць якім‑н. імем, мянушкай. І помніцца мне першае каханне, З тых пор ніколі болей не кахаў. Так шчыра і так лёгка і так сумна, Як я кахаў яе — адну дзяўчыну. Якую людзі клікалі Алесяй. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Клі́каць ’голасна зваць’ (ТСБМ, Шат., Касп., Сл. паўн.-зах., Сержп., Бяльк., Яруш.), клікаць вясну ’сустракаць вясну’ (Ян.). Укр. кликати, рус. кликать, ст.-рус. кликати ’тс’, ст.-слав. клицати, балг. кликам, серб.-харв. кли̏цати, кли̏кати, славен. klícati ’тс’, ст.-чэш. kličeti ’тс’. Балтыйскія і гермайскія гукапераймальныя паралелі не маюць значэння ’зваць, клікаць’ (параўн. Фасмер, 2, 250), якое можна лічыць праславянскай семантычнай інавацыяй гукапераймальнага паходжання, з сакральнай функцыяй (параўн. клікаць вясну).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
клікаць, гукаць, зваць
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
напрамі́лы,
У выразе: напрамілы бог — што ёсць сілы клікаць, крычаць, прасіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
парату́нак, -нку, м.
1. Ратунак, дапамога ў бядзе.
Клікаць на п. суседзяў.
2. Выхад з цяжкага становішча.
Не бачыць паратунку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
окри́кивать несов. гука́ць, клі́каць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)