клі́каць

‘ад клікаць’

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. клі́чу клі́чам
2-я ас. клі́чаш клі́чаце
3-я ас. клі́ча клі́чуць
Прошлы час
м. клі́каў клі́калі
ж. клі́кала
н. клі́кала
Загадны лад
2-я ас. клі́ч клі́чце
Дзеепрыслоўе
цяп. час клі́чучы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

клі́каць, клічу, клічаш, кліча; кліч; незак.

1. каго (што). Голасна зваць, прасіць прыйсці, адгукнуцца.

К. на ратунак.

К. бабулю.

2. каго (што). Запрашаць з якой-н. мэтай.

К. на вяселле.

К. на ўрачысты вечар.

3. каго-што. Заклікаць да якіх-н. дзеянняў.

К. народ на барацьбу.

4. каго (што) кім або (пры пытанні) як. Называць якім-н. імем, мянушкай (разм.).

|| зак. паклі́каць, -лічу, -лічаш, -ліча; -ліч; -ліканы (да 1 і 2 знач.).

|| аднакр. клі́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 і 2 знач.).

|| наз. клі́канне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

клі́каць несов.

1. звать, кли́кать, оклика́ть;

к. прахо́жага — звать (кли́кать, оклика́ть) прохо́жего;

2. звать; подзыва́ть, призыва́ть; подма́нивать (голосом);

к. галубо́ў — звать (подзыва́ть, подма́нивать) голубе́й;

3. приглаша́ть, звать;

к. у го́сці — приглаша́ть (звать) в го́сти;

4. (на што) призыва́ть (к чему и на что); звать (к чему и на что); взыва́ть (о чём);

к. на дапамо́гу — призыва́ть (звать) на по́мощь; взыва́ть о по́мощи

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

клі́каць, клічу, клічаш, кліча; незак., каго-што.

1. Голасна зваць, прасіць прыйсці, прыблізіцца або адгукнуцца. Клікаць людзей на дапамогу. Клікаць маму. // Запрашаць, зазываць куды‑н. з якой‑н. мэтай. Клікаць на вяселле. □ Лемяшэвіч быў здаволены, што Арэшкін не з’явіўся клікаць яго на вячэру. Шамякін. // Падзываць, склікаць (жывёл, птушак). Клікаць курэй. □ — Кліч сабаку, Алесь, — згадзіўся і Федзя. — Пойдзем хутчэй. Ваданосаў.

2. Заклікаць, зваць да якіх‑н. дзеянняў. Клічуць свой народ бальшавікі На буржуяў павярнуць штыкі. Грахоўскі. // перан. Узнімаць, пабуджаць, быць матывам для чаго‑н. [Рыбнікаў:] Смерць героя не прыгнятае жывых, а кліча іх да новых подзвігаў. Крапіва. // перан. Вабіць, прыманьваць. Часта маладосць кліча Надзю ў краіну светлых мараў, у свет радасных пачуццяў, асабліва з узнікненнем кахання да Андрэя. Хромчанка.

3. Разм. Называць якім‑н. імем, мянушкай. І помніцца мне першае каханне, З тых пор ніколі болей не кахаў. Так шчыра і так лёгка і так сумна, Як я кахаў яе — адну дзяўчыну. Якую людзі клікалі Алесяй. Куляшоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

клі́каць

1. (голасна зваць) laut rúfen*; hérrufen* vt, herbéirufen* vt (прасіць прыйсці);

2. (заклікаць) áufrufen* vt; herbéirufen* vt;

3. разм (называць якім-н імем) nénnen* vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Клі́каць ’голасна зваць’ (ТСБМ, Шат., Касп., Сл. паўн.-зах., Сержп., Бяльк., Яруш.), клікаць вясну ’сустракаць вясну’ (Ян.). Укр. кликати, рус. кликать, ст.-рус. кликати ’тс’, ст.-слав. клицати, балг. кликам, серб.-харв. кли̏цати, кли̏кати, славен. klícati ’тс’, ст.-чэш. kličeti ’тс’. Балтыйскія і гермайскія гукапераймальныя паралелі не маюць значэння ’зваць, клікаць’ (параўн. Фасмер, 2, 250), якое можна лічыць праславянскай семантычнай інавацыяй гукапераймальнага паходжання, з сакральнай функцыяй (параўн. клікаць вясну).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

клікаць, гукаць, зваць

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

паклі́каць гл. клікаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

напрамі́лы,

У выразе: напрамілы бог — што ёсць сілы клікаць, крычаць, прасіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

парату́нак, -нку, м.

1. Ратунак, дапамога ў бядзе.

Клікаць на п. суседзяў.

2. Выхад з цяжкага становішча.

Не бачыць паратунку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)