Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
клё́пка
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
клё́пка |
клё́пкі |
| Р. |
клё́пкі |
клё́пак |
| Д. |
клё́пцы |
клё́пкам |
| В. |
клё́пку |
клё́пкі |
| Т. |
клё́пкай
клё́пкаю |
клё́пкамі |
| М. |
клё́пцы |
клё́пках |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
клёпка¹, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.
Кожная асобная дошчачка для бакавых сценак бочкі і пад.
Клёпкі ў бочцы рассохліся.
◊
Клёпкі ў галаве не хапае (не стае) (разм., пагард.) — пра дурнаватага, з дзівацтвамі чалавека.
|| прым. клёпачны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
клёпка I ж. (бочарная) клёпка;
◊ ~кі ў галаве́ не хапа́е — клёпки в голове́ не хвата́ет
клёпка II ж., тех. (действие) клёпка, клепа́ние ср.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
клёпкаII (бочарная и т. п.) клёпка, -кі ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
клёпкаI ж., техн. клёпка, -кі ж.; (только действие) кляпа́нне, -ння ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
клёпка, ‑і, ДМ ‑пцы, ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. кляпаць. Ручная клёпка. Клёпка катлоў.
2. Р мн. ‑пак. Кожная асобная дошчачка, з якіх складаюць бочку, дзежку, кадушку і пад. Стары Гарась, як і помніць Даша, заўсёды стругаў пад паветкай клёпкі, гулка грымеў на ўсе суседскія двары вочкамі і кубламі, наганяючы на іх то лазовыя, то арэхавыя абручы. Ракітны. Дзежка грымнулася аб зледзянелую сцежку, клёпкі са звонам рассыпаліся ва ўсе бакі. Дуброўскі.
•••
Клёпкі ў галаве не хапае (не стае) гл. хапаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Клёпка 1 ’дошчачкі, з якіх складаецца бочка, дзежка, кадушка і пад.’ (ТСБМ, Нас., Касп., Сл. паўн.-зах., Сцяшк.), ’дранка’ (Мат. Гом.). Укр. клепка, рус. клёпка, польск. klepka ’тс’. Няма падстаў разглядаць гэта слова як праславянскае. У такіх значэннях выступаюць толькі польскія і ўсходнеславянскія словы. Калі ўлічыць існаванне ст.-рус. клепка ў тым жа значэнні, польская крыніца становіцца неверагоднай і больш надзейнай здаецца старажытнаруская крыніца. Тэрмін мог узнікнуць на старажытнарускай глебе на аснове дзеяслова klepati, адтуль пранікнуць у польскую мову, а далей у чэшскую. Ням. Klappholz можа быць калькай з польскай мовы. Слаўскі (2, 209–210), Трубачоў (Эт. сл., 10, 11), ЕСУМ (2, 459) лічаць гэта слова праславянскім, хаця тэрміналагічнае значэнне яго абмежавана ў прасторы і часе.
Клёпка 2 ’розум’ (ТСБМ, Нас., Шат., Юрч. Фраз. 2). Гэта значэнне ў тых жа дыялектах, дзе адзначана клёпка 1 (гл.), што сведчыць аб метафарычным пераносе. Параўн. бел. клёпкі ў галаве не хапае, укр. не хватае клепок у голові, рус. не хватает клёпки в голове, польск. brak mu piątej klepki. У той жа час на беларускай моўнай глебе мы адзначаем клёпка ў значэнні ’розум’ і не ў складзе адпаведнага фразеалагізма. Гэта тлумачыцца тым, што тут атрымалася кантамінацыя з бел. клёк ’розум’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кляпа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і кляплю́, кле́плеш, кле́пле; кляпа́ны; незак., што.
1. Злучаць часткі чаго-н. пры дапамозе заклёпак.
2. Ударамі малатка вастрыць лязо касы.
|| наз. кляпа́нне, -я, н. (да 2 знач.) і клёпка, -і, ДМ -пцы, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
трохра́дны, ‑ая, ‑ае.
1. З трыма радамі клавішаў (пра гармонік). Трохрадны гармонік.
2. Размешчаны трыма радамі, у тры рады. Трохрадная клёпка.
3. Прызначаны для высеву насення трыма радамі. Трохрадная сеялка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)