кварта́л
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
кварта́л |
кварта́лы |
| Р. |
кварта́ла |
кварта́лаў |
| Д. |
кварта́лу |
кварта́лам |
| В. |
кварта́л |
кварта́лы |
| Т. |
кварта́лам |
кварта́ламі |
| М. |
кварта́ле |
кварта́лах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
кварта́л, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Частка горада, абмежаваная некалькімі перакрыжаванымі вуліцамі.
Новы к.
2. Чацвёртая частка года (3 месяцы).
|| прым. кварта́льны, -ая, -ае.
Квартальная справаздача.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кварта́л кварта́л, -ла м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кварта́л м., в разн. знач. кварта́л;
рабо́чы к. — рабо́чий кварта́л;
план на пе́ршы к. — план на пе́рвый кварта́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кварта́л, ‑а, м.
1. Чацвёртая частка года (3 месяцы). Першы квартал. Чацвёрты квартал.
2. Частка горада, абмежаваная некалькімі перакрыжаванымі вуліцамі. Жылыя кварталы. □ У новых кварталах усё зроблена для таго, каб чалавек мог добра, зручна жыць... Мележ. // Разм. Частка вуліцы паміж двума скрыжаваннямі. Прайсці два кварталы.
3. Разм. Аддзяленне гарадской паліцыі ў дарэвалюцыйнай Расіі.
4. Спец. Адзін з квадратных участкаў, на якія разбіваецца лес.
[Ням. Quartal з лац.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кварта́л ’чацвёртая частка года’ (ТСБМ, Нас.), ’частка горада, абмежаваная некалькімі перакрыжаванымі вуліцамі’ (ТСБМ, Яшк.), ’адзін з квадратных участкаў, на якія разбіваецца лес’ (ТСБМ, Сцяшк., Яшк.). Ст.-бел. кварталъ ’чвэрць’ (з 1692 г.). З польск. kwartał < с.-лац. quartale. Як у папярэднім выпадку, для старабеларускага нямецкае пасрэдніцтва не даведзена (параўн. Булыка, Запазыч., 145; Слаўскі, 3, 462–463; ЕСУМ, 2, 415). Аднак для мовы XIX–XX стст. трэба мець на ўвазе магчымасць рускай крыніцы. Аб гэтым сведчыць месца націску.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пакварта́льны, ‑ая, ‑ае.
Які праводзіцца кожны квартал; разлічаны на квартал. Паквартальная справаздача. Паквартальны план.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саракавы́, ‑ая, ‑ое.
Ліч. парадк. да сорак. Саракавы нумар. □ Загналі.. [дзяўчаты] кароў у лес, у саракавы квартал. Масарэнка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папрапіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Разм. Прапіць усё, многае або ўсіх, многіх. [Грында:] — У Мінску цэлы квартал дамоў у .. [майго бацькі] быў. Ды сніўся.. папрапіваў усе дамы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гро́шыкі, ‑каў; адз. няма.
Разм. Тое, што і грошы. Як дзень кароткі, прамінуў квартал, І у дырэктара спыталі: — Як з планам? Як вы працавалі? Навошта грошыкі выдаткавалі? Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)