квадра́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. квадра́т квадра́ты
Р. квадра́та квадра́таў
Д. квадра́ту квадра́там
В. квадра́т квадра́ты
Т. квадра́там квадра́тамі
М. квадра́це квадра́тах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

квадра́т, -а, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Роўнастаронні прамавугольнік, а таксама прадмет або ўчастак такой формы.

К. стала.

2. У матэматыцы: здабытак ад памнажэння якога-н. ліку на самога сябе.

Дзевяць — гэта к. трох.

3. У матэматыцы: паказальнік ступені, роўны двум.

Узвесці шэсць у к.

|| прым. квадра́тны, -ая, -ае.

К. двор.

К. корань.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

квадра́т в разн. знач. квадра́т, -та м.;

возво́дить в квадра́т узво́дзіць у квадра́т;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

квадра́т м., в разн. знач. квадра́т;

○ узве́сці ў к. — возвести́ в квадра́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

квадра́т, ‑а, М ‑раце, м.

1. Роўнастаронні прамавугольнік. // Пра ўсё, што мае такую форму. [Любка] сядзела і абыякава ўглядалася ў шэры квадрат акна, за якім было пуста і глуха. Лынькоў. А навокал — шырокімі палатнінамі паслалася калгаснае поле, парэзанае на роўныя квадраты сеткай палявых дарог. Зарэцкі.

2. Здабытак ад памнажэння якога‑н. ліку на самога сябе. Квадрат ліку 5 раўняецца 25.

•••

Узвесці ў квадрат гл. узвесці.

[Ад лац. quadratus — чатырохвугольны.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Квадра́т ’роўнастаронні прамавугольнік’ (ТСБМ). Ст.-бел. квадратъ ’квадрат’ (з 1599 г.). Запазычанне з ням. Quadrat < лац. quadratum ’тс’ (Булыка, Запазыч., 144).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

маги́ческий магі́чны;

маги́ческий квадра́т магі́чны квадра́т;

маги́ческий круг магі́чнае ко́ла.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

квадрату́ра, -ы, ж.

У матэматыцы: вылічэнне плошчы або паверхні фігуры.

○

Квадратура круга —

1) невырашальная задача ператварэння круга ў роўнавялікі квадрат;

2) наогул невырашальная задача.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

учарці́ць, учарчу, учэрціш, учэрціць; зак., што.

Начарціць унутры чаго‑н.; дабавіць што‑н. у чарцёж. Учарціць квадрат у прамавугольнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

упі́саны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад упісаць.

2. у знач. прым. Спец. Заключаны ў геаметрычную фігуру. Упісаны квадрат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)