карчава́ць, -чу́ю, -чу́еш, -чу́е; -чу́й; -чава́ны; незак., што.
Выкопваць з карэннем.
К. пні.
|| наз. карчава́нне, -я, н.
|| прым. карчава́льны, -ая, -ае (спец.).
Карчавальная машына.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
карчава́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
карчу́ю |
карчу́ем |
| 2-я ас. |
карчу́еш |
карчу́еце |
| 3-я ас. |
карчу́е |
карчу́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
карчава́ў |
карчава́лі |
| ж. |
карчава́ла |
| н. |
карчава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
карчу́й |
карчу́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
карчу́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
карчава́ць несов. корчева́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
карчава́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; незак., што.
1. Выконваць, выдзіраць з карэннем (пні, дрэвы). Некалькі калгаснікаў з сякерамі ў руках карчавалі пні. Шашкоў. Нябожчык усё выгоды шукаў: каб і вада неглыбока, каб і сенажаць была, каб і лесу не шмат давялося карчаваць пад ворыва. Пальчэўскі. // Ачышчаць ад пнёў, карчоў. — А яго бацька гэтай павекі не карчаваў? — паказаў Рыгор пальцам на Якуба. Крапіва.
2. перан. Выкараняць, вынішчаць без астатку. Карчаваць зло. □ Разам з вамі я выйду на ворага, Карчаваць чарнацвет нашай спадчыны. А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Карчава́ць, укр. корчувати, рус. корчевать, чэш. krčovati, славац. krčovať, krčiti, польск. karczować, серб.-харв. кр́чити, славен. kŕčiti. Дзеяслоў дэнамінатыўнага паходжання, ад корч (гл.). Прасл. kъrčiti, kъrčovati < kъrčь (Слаўскі, 2, 75). Ад kъrčь спачатку утварыліся прэфіксальныя дэрываты тыпу iz‑kъrčiti, а потым як другасныя дзеяслоўныя формы без прэфіксаў (Ваян, RÉS, XXII, 39).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
корчева́ть несов. карчава́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
карчава́цца, ‑чуецца; незак.
Зал. да карчаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карчава́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. карчаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́корчёвывать несов.
1. выкарчо́ўваць, карчава́ць;
2. перен. выкарчо́ўваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пакарчава́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; зак., што.
1. Выкарчаваць усё, многае. Пакарчаваць усе пні.
2. і без дап. Карчаваць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)