карп, -а, мн. -ы, -аў, м.

Прэснаводная рыба сямейства карпавых, якая разводзіцца ў штучных вадаёмах; культурная разнавіднасць сазана.

Люстраны к.

|| прым. ка́рпавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ка́рп

назоўнік, агульны, адушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. ка́рп ка́рпы
Р. ка́рпа ка́рпаў
Д. ка́рпу ка́рпам
В. ка́рпа ка́рпаў
Т. ка́рпам ка́рпамі
М. ка́рпе ка́рпах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

карп м. карп;

○ люстра́ны́ к. — зерка́льный карп

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

карп зоол. карп, род. ка́рпа м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

карп, ‑а, м.

Прэснаводная рыба сямейства карпавых, якая разводзіцца ў сажалках, штучных вадаёмах; культурная разнавіднасць сазана.

•••

Люстраны карп — карп з рэдкай блішчастай луской.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Карп ’рыба Cyprinus carpio’, укр. карп, рус. карп, чэш. karp, славац. kapor, польск. karp, в.-луж. karpa, палаб. karp. Разглядаецца як запазычанне са ст.-в.-ням. karpo (Параўн. Бернекер, 575). Але ў славянскіх мовах існуе назва карпа з метатэзай плаўных: укр. короп, рус. короп, балг. карп, серб.-харв. кра̏п, славен. kràp, што робіць нямецкае паходжанне назвы больш праблематычным. У кожным разе нельга выключыць магчымасць славянскага паходжання нямецкай лексемы. Цікавым фактам з’яўляецца існаванне ст.-інд. śapharaḥ ’від карпа’, якое сведчыць аб палатальным к на пачатку слове. Ст.-грэч. κυπσῖνος ’карп’ гаворыць аб вандроўным характары лексемы. Непасрэдную крыніцу славянскіх форм вызначыць цяжка (Фасмер, 2, 334; Каламіец, 109–111).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зерка́льный люстра́ны́;

зерка́льное стекло́ люстрано́е шкло;

зерка́льный карп зоол. люстра́ны карп;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

люстра́ны прям., перен. зерка́льный;

○ ~нае (~но́е) шкло — зерка́льное стекло́;

л. карп — зерка́льный карп

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

саза́н, ‑а, м.

Рачная прамысловая рыба сямейства карпавых, роданачальнік многіх парод культурнага карпа. У сажалках гадуецца карп, сазан, карась. Чарнышэвіч. Сазан (карп) — дужая рыба з шырокім тулавам, пакрытым буйной серабрыстай луской. Матрунёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лю́стра¹, -а, мн. -ы, -аў, н.

1. Адшліфаваная паверхня (шкла, металу), здольная даваць адбіткі тых прадметаў, якія знаходзяцца перад ёю, а таксама спецыяльна зроблены прадмет з такой паверхняй.

Стаяць перад люстрам.

2. перан. Спакойная, гладкая паверхня вады.

Л. возера.

3. перан. Аб тым, што з’яўляецца адлюстраваннем якіх-н. з’яў, працэсаў і пад.

Паэзія — л. жыцця.

|| прым. люстра́ны, -ая, -ае і люстраны́, -а́я, -о́е.

Люстраная фабрыка.

Люстраная вытворчасць.

Л. карп (карп з рэдкай блішчастай луской); наз. люстра́насць, -і, ж. (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)