кардо́н¹, -у, м.
Тоўстая цвёрдая папера.
Ліст кардону.
|| прым. кардо́нны, -ая, -ае і кардо́навы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кардо́н², -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Пагранічны або загараджальны атрад; пост аховы.
2. Месца, дзе знаходзіцца такі атрад ці пост, варта.
3. Дзяржаўная мяжа, граніца (разм.).
Жыць за кардонам.
|| прым. кардо́нны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кардо́н I, -ну м., в разн. знач. карто́н;
ліст ~ну — лист карто́на
кардо́н II м.
1. в разн. знач. кордо́н;
паграні́чны к. — пограни́чный кордо́н;
лясны́ к. — лесно́й кордо́н;
тамо́жны к. — тамо́женный кордо́н;
2. грани́ца ж., рубе́ж, кордо́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кардо́н 1, ‑у, м.
1. Тоўстая цвёрдая папера асобага вырабу і рознага прызначэння. Паліграфічны кардон. Абутковы кардон. Ізаляцыйны кардон. □ Савел Іванавіч.. дастаў шырокі ліст кардону, на якім былі прыколаты дзесяткі два засушаных лістоў барбарысу. Хомчанка.
2. У жывапісе — першапачатковы накід карціны або яе часткі на такой паперы.
[Іт. cartone.]
кардо́н 2, ‑а, м.
1. Дзяржаўная граніца, мяжа. Прабрацца за кардон. □ Ідзе Май у паходы, дазоры, Пад штандарам чырвоным ідзе Цераз пушчы, пустэлі і моры, Нестрыманы нікім і нідзе. Пераходзіць граніцы, кардоны, Бо хто ж можа яго затрымаць, Калі з ім баявыя калоны, Пралетарыяў грозная раць? Колас.
2. Пагранічны або загараджальны атрад. Начальнік кардона. Пагранічны кардон. □ — Не трэба лезці воўку ў пашчу, — сказаў Сцяпан, калі Кандратовіч прапанаваў прабіцца праз кардон казакаў. Арабей. // Ланцуг невялікіх атрадаў, размешчаных па фронту ў адну лінію. На прадвесні прыйшоў да Андрэя загад перадаць неадкладна другому атрад, а самому прайсці цераз фронт, за кардон. Дубоўка. // Пра лясную варту, ахову запаведнікаў. Леснікам дальніх кардонаў мы дазваляем прадаваць дровы на месцы, даём бланкі квітанцый. Навуменка.
3. Месца, дзе знаходзіцца такі атрад, варта. Немцы кінулі пяхоту, Пэўна, — больш за батальён, І бамбілі самалёты Невялікі той кардон. Лужанін.
[Фр. cardon.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кардо́н 1 ’дзяржаўная граніца’ (ТСБМ), ’месца, дзе знаходзіцца лясніцкі пункт’ (Яшк.), ’граніца’. Запазычанне з польск. kordon ’граніца’, з франц. cordon ’вяровачка, шнур’ (ад corde ’вяроўка’) (Булыка, Запаз., 141; Фасмер, 2, 324).
Кардо́н 2 ’цвёрдая і тоўстая папера’ (ТСБМ) < франц. carton, якое ў сваю чаргу з італ. cartone — Nomen augmentativum ад карта. Замена зыходнага т на д цяжка вытлумачыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
кардо́нны I карто́нный
кардо́нны II (от кардо́н II) кордо́нный; см. кардо́н II 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
толь, -ю, М -і, м.
Насычаны воданепранікальным складам тоўсты кардон, які выкарыстоўваецца як дахавы і ізаляцыйны матэрыял.
|| прым. то́левы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
карто́н в разн. знач. кардо́н, -ну м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
руберо́йд, -у, М -дзе, м. (спец.).
Прамочаны спецыяльным саставам кардон для пакрыцця даху або для ізаляцыі.
|| прым. руберо́йдавы, -ая, -ае і руберо́йдны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)