Каля́ды

‘паселішча’

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Каля́ды
Р. Каля́д
Каля́даў
Д. Каля́дам
В. Каля́ды
Т. Каля́дамі
М. Каля́дах

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Каля́ды

‘свята’

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Каля́ды
Р. Каля́д
Д. Каля́дам
В. Каля́ды
Т. Каля́дамі
М. Каля́дах

Іншыя варыянты: Ко́ляды.

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

мясае́д, -у, М -дзе, м.

Перыяд пасля Каляд, калі праваслаўная царква дазваляе есці мясное.

Калядны м.

|| прым. мясае́дны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

свя́тки ед. нет каля́дныя свя́ты; Каля́ды, род. Каля́д, разг. Ко́ляды, род. Каля́д, ед. Каляда́, -ды́ ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

куцця́, -і́, ж.

1. Урачыстая вячэра напярэдадні Каляд, Новага года, якая суправаджаецца варажбою, а таксама дзень, у які адбываецца гэта ўрачыстасць.

2. Каша з ячных і іншых круп як традыцыйная абрадавая страва беларусаў і іншых славянскіх народаў.

○

Багатая (шчодрая) куцця — гатавалася перад Новым годам; была мясная, багатая, каб і год быў багаты.

Посная (галодная) куцця — гатавалася напярэдадні Каляд і Вадохрышча без мяса і жывёльнага тлушчу.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мясае́д, ‑у, М ‑дзе, м.

Перыяд пасля каляд, калі па закону праваслаўнай царквы дазваляецца есці мяса.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раздво́ ’першы дзень каляд’ (Янк. 2). Гл. ражаство.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Маладзе́ны (мн.) (уст.) ’хрэсьбіны’ (карм., гом., Мат. Гом.), маладзёны ’другі дзень каляд’ (паўн.-усх., Шн.), рус. смал. молодёны ’абрад на другі дзень каляд: жанчыны з немаўлятамі прыходзяць з падарункамі да павітухі, якая прымала ў іх дзяцей, а яна іх частуе’. Утворана ад ⁺маладзень ’немаўля’. Параўн. рус. уладз. молодень ’тс’, а таксама польск. dzień młodzianków ’другі дзень каляд’ — у знак памяці аб разні немаўлят, якая была праведзена паводле загаду Ірада 28 студзеня’, młodzian ’юнак, малады чалавек’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

на́дгаладзь, прысл.

Разм. Не поўнасцю наядаючыся, хочучы есці. На колькі хопіць сям’і таго, што яна пажне? Хіба да каляд, а потым — зноў жыццё надгаладзь, у нястачах і горы. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

каля́дны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да каляд; такі, які бывае на каляды. Калядныя песні. Калядныя маразы. □ Калядная ночка ўвесь свет пакрывае, Па белай ад пуху зямельцы снуе. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)