калчада́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. калчада́н
Р. калчада́ну
Д. калчада́ну
В. калчада́н
Т. калчада́нам
М. калчада́не

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

калчада́н, -у, м.

Руда, якая складаецца пераважна з сярністых мінералаў.

Серны к.

Медны к.

|| прым. калчада́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

калчада́н, -ну м., мин. колчеда́н;

○ жале́зны к. — желе́зный колчеда́н;

ме́дны к. — ме́дный колчеда́н;

чо́рны к. — чёрный колчеда́н

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

калчада́н, ‑у, м.

Агульная назва мінералаў, якія з’яўляюцца сярністымі, мыш’яковістымі, а таксама сурмяністымі злучэннямі металаў (жалеза, медзі і інш.). Серны калчадан. Жалезны калчадан. Медны калчадан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Калчада́н ’агульная назва мінералаў, якія з’яўляюцца сярністымі, мыш’яковістымі, а таксама сурменістымі злучэннямі металаў’ (ТСБМ). Тэрмін запазычан з рус. мовы, дзе праз франц. calcédoine узыходзіць да с.-лац. calcidonius, chalcedonius lapis. У сваю чаргу апошняе да χαλκηδών — мясцовай назвы ў Малай Азіі, прым. χαλκηδόνιος гл. Мацэнаўэр, Cizí sl., 210, дзе ў сувязі з рус. халцедон звяртаецца ўвага на рознае паходжанне рус. слоў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

колчеда́н мин. калчада́н, -ну м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

халькапіры́т, ‑у, М ‑рыце, м.

Мінерал класа сульфідаў; медны калчадан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

калчада́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да калчадану. Калчаданны газ. // Які змяшчае ў сабе калчадан. Калчаданная руда.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

піры́т, ‑у, М ‑рыце, м.

Мінерал жоўтага колеру ў выглядзе зярністых мас з металічным бляскам; серны або жалезны калчадан.

[Ад грэч. pýr — агонь.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нікелі́н, ‑у, м.

1. Адна з нікелевых руд; чырвоны нікелевы калчадан.

2. Сплаў медзі і нікелю з дамешкамі жалеза, марганцу і цынку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)