зразуме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; -е́ты; зак., каго-што.

Уясніць значэнне чаго-н., сэнс чыіх-н. слоў, учынкаў.

З. тлумачэнне настаўніка.

З. ісціну.

З. сутнасць справы.

З. сваю памылку.

З. адзін аднаго.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зразуме́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зразуме́ю зразуме́ем
2-я ас. зразуме́еш зразуме́еце
3-я ас. зразуме́е зразуме́юць
Прошлы час
м. зразуме́ў зразуме́лі
ж. зразуме́ла
н. зразуме́ла
Загадны лад
2-я ас. зразуме́й зразуме́йце
Дзеепрыслоўе
прош. час зразуме́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зразуме́ць сов.

1. поня́ть; пости́чь, пости́гнуть: уразуме́ть;

з. намёк — поня́ть намёк;

з. з пе́ршага сло́ва — поня́ть с пе́рвого сло́ва;

з. і́сціну — пости́чь (уразуме́ть) и́стину;

2. (сделать что-л. для себя ясным, понятным) уясни́ть; поня́ть;

з. су́тнасць спра́вы — уясни́ть (поня́ть) суть де́ла;

3. (довести полностью до своего сознания) осозна́ть; поня́ть;

з. сваю́ памы́лку — осозна́ть (поня́ть) свою́ оши́бку;

4. (открыть смысл, значение чего-л.) осмы́слить; поня́ть;

па-но́ваму з. падзе́і — по-но́вому осмы́слить собы́тия;

5. (оценить по достоинству) поня́ть;

каб з. прыгажо́сць Санкт-Пецярбу́рга, трэ́ба яго́ паба́чыць — что́бы поня́ть красоту́ Санкт-Петербу́рга, на́до его́ уви́деть;

◊ даць з. — дать поня́ть;

з. з паўсло́ва — поня́ть с полсло́ва (полусло́ва)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зразуме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак., каго-што.

1. Засвоіць сэнс, змест чаго‑н.; асэнсаваць. Зразумець тлумачэнне настаўніка. □ Алеся зразумела жарт і пакрыўджана змаўчала. Шамякін.

2. Здагадацца ці даведацца аб чым‑н.; усвядоміць што‑н. Зразумець сваю памылку. □ У Ліды пахаладзела сэрца: яна адразу ўсё зразумела. Сяргей памёр. Шамякін. У хату зайшла маці. Глянула на пабітае акно і адразу ўсё зразумела. Рылько.

3. Пазнаць, распазнаць чалавека, разабрацца ў яго думках, поглядах, учынках. І не ведаў яшчэ Алёша, што ніколі не зразумее ён гэтага чалавека. Чорны.

•••

Даць зразумець гл. даць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зразумець, усвядоміць, пазнаць, пасягнуць, паняць, асэнсаваць, разабрацца, разабраць; спасцігнуць, даўмецца, скеміць, уцяміць, сцяміць, скмеціць, змікіціць, раскумекаць, расшалопаць, ушалопаць, утаропіць (разм.); засвоіць, улавіць, дапяць, схапіць, раскусіць (перан.) □ узяць у розум, улавіць сэнс, раскусіць праўду, удзяўбці сабе ў галаву

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

поня́ть сов. зразуме́ць;

◊

дать поня́ть даць зразуме́ць; см. понима́ть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

осмы́слить сов. асэнсава́ць, зразуме́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

недопоня́ть сов. недастатко́ва зразуме́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

змікі́ціць, -кічу, -кіціш, -кіціць; зак. (разм.).

Зразумець, здагадацца.

Хутка з., што да чаго.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

уразуме́ть сов. зразуме́ць, уразуме́ць; уця́міць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)