зразуме́ ць е́ ю, -е́ еш, -е́ е; -е́ ты; зак. , каго-што.
Уясніць значэнне чаго-н. , сэнс чыіх-н. слоў, учынкаў.
З. тлумачэнне настаўніка.
З. ісціну.
З. сутнасць справы.
З. сваю памылку.
З. адзін аднаго.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зразуме́ ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
Будучы час
адз. мн.
1-я ас. зразуме́ ю
зразуме́ ем
2-я ас. зразуме́ еш
зразуме́ еце
3-я ас. зразуме́ е
зразуме́ юць
Прошлы час
м. зразуме́ ў
зразуме́ лі
ж. зразуме́ ла
н. зразуме́ ла
Загадны лад
2-я ас. зразуме́ й
зразуме́ йце
Дзеепрыслоўе
прош. час зразуме́ ўшы
Крыніцы:
dzsl2007 ,
krapivabr2012 ,
piskunou2012 ,
sbm2012 ,
tsblm1996 ,
tsbm1984 .
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зразуме́ ць сов.
1. поня́ ть; пости́ чь, пости́ гнуть: уразуме́ ть;
з. намёк — поня́ ть намёк;
з. з пе́ ршага сло́ ва — поня́ ть с пе́ рвого сло́ ва;
з. і́ сціну — пости́ чь (уразуме́ ть) и́ стину;
2. (сделать что-л. для себя ясным, понятным ) уясни́ ть; поня́ ть;
з. су́ тнасць спра́ вы — уясни́ ть (поня́ ть) суть де́ ла;
3. (довести полностью до своего сознания ) осозна́ ть; поня́ ть;
з. сваю́ памы́ лку — осозна́ ть (поня́ ть) свою́ оши́ бку;
4. (открыть смысл, значение чего-л. ) осмы́ слить; поня́ ть;
па-но́ ваму з. падзе́ і — по-но́ вому осмы́ слить собы́ тия;
5. (оценить по достоинству ) поня́ ть;
каб з. прыгажо́ сць Санкт-Пецярбу́ рга, трэ́ ба яго́ паба́ чыць — что́ бы поня́ ть красоту́ Санкт-Петербу́ рга, на́ до его́ уви́ деть;
◊ даць з. я́ ть;
з. з паўсло́ ва я́ ть с полсло́ ва (полусло́ ва)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зразуме́ ць ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак. , каго-што .
1. Засвоіць сэнс, змест чаго‑н.; асэнсаваць. Зразумець тлумачэнне настаўніка. □ Алеся зразумела жарт і пакрыўджана змаўчала.Шамякін .
2. Здагадацца ці даведацца аб чым‑н.; усвядоміць што‑н. Зразумець сваю памылку. □ У Ліды пахаладзела сэрца: яна адразу ўсё зразумела. Сяргей памёр.Шамякін . У хату зайшла маці. Глянула на пабітае акно і адразу ўсё зразумела. Рылько .
3. Пазнаць, распазнаць чалавека, разабрацца ў яго думках, поглядах, учынках. І не ведаў яшчэ Алёша, што ніколі не зразумее ён гэтага чалавека. Чорны .
•••
Даць зразумець гл. даць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зразуме́ ць é hen* vt é ifen* vt á ssen vt D etw. A é rden (усвядоміць )
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
зразумець разм. ); засвоіць, улавіць, дапяць, схапіць, раскусіць (перан. ) □ узяць у розум, улавіць сэнс, раскусіць праўду, удзяўбці сабе ў галаву
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
поня́ ть сов. зразуме́ ць ;
◊
дать поня́ ть даць зразуме́ ць ; см. понима́ ть
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
осмы́ слить сов. а́ ць, зразуме́ ць ;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
недопоня́ ть сов. о́ ва зразуме́ ць .
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змікі́ ціць , -кічу, -кіціш, -кіціць; зак. разм. ).
Зразумець , здагадацца.
Хутка з., што да чаго.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)