змяні́цца, змяню́ся, зме́нішся, зме́ніцца; зак.
1. Стаць іншым.
Жыццё ў вёсцы змянілася.
З. з твару (пра перамену ў выразе твару).
2. Замяніцца другім, другімі (на якой-н. пасадзе, месцы).
За апошні час тут змяніліся тры старшыні калгаса.
3. Вызваліцца ад абавязкаў, якія выконваюцца пазменна.
З. з дзяжурства.
4. Змяніць на сабе бялізну, адзенне (разм.).
Не было ў што з. (безас.).
|| незак. зме́ньвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. змяне́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і зме́на, -ы, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
змяні́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
змяню́ся |
зме́німся |
| 2-я ас. |
зме́нішся |
зме́ніцеся |
| 3-я ас. |
зме́ніцца |
зме́няцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
змяні́ўся |
змяні́ліся |
| ж. |
змяні́лася |
| н. |
змяні́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
змяні́ся |
змяні́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
змяні́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
змяні́цца сов.
1. (стать иным) измени́ться, преобрази́ться, перемени́ться;
вёска зусі́м ~ні́лася — дере́вня соверше́нно измени́лась (преобрази́лась);
ве́цер ~ні́ўся — ве́тер перемени́лся (измени́лся);
з. ў гу́стах і по́глядах — перемени́ться (измени́ться) во вку́сах и взгля́дах;
2. (уступить место, замениться) смени́ться;
караву́л ~ні́ўся — карау́л смени́лся;
на схо́дзе ~ні́лася не́калькі прамо́ўцаў — на собра́нии смени́лось не́сколько ора́торов;
3. разг. смени́ть бельё;
мне трэ́ба з. — мне ну́жно смени́ть бельё;
4. разг. (при переносе тяжестей, борьбе и т.п.) заня́ть бо́лее удо́бное положе́ние; передохну́ть;
я палажы́ў яго́ на лапа́ткі, нават з. не даў — я положи́л его́ на лопа́тки, да́же передохну́ть не дал;
◊ з. з тва́ру — измени́ться в лице́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
змяні́цца, змянюся, зменішся, зменіцца; зак.
1. Стаць іншым; перамяніцца. Змянілася жыццё ў вёсцы. Колас. — А я цябе не адразу пазнаў. Змяніўся ты крыху. Чарнышэвіч. // Змяніць свой напрамак (пра вецер). [Алесю] здалося, што вецер змяніўся, падзьмуў ужо інакш. Ракітны.
2. Вызваліцца ад абавязкаў, якія выконваюцца пазменна. Змяніцца з дзяжурства. □ Я толькі што змяніўся з вахты, бягу пагрэцца і падвесці. А. Вольскі.
3. Змяніць адзін аднаго на службовым месцы, пасадзе. Тры старшыні змянілася да Аляксея ў «Світанні» пасля вайны. Пальчэўскі.
4. чым, на што. Саступіць месца чаму‑н. другому, замяніцца чым‑н. Дзень змяніўся на вечар. Мурашка. Радасць змянілася спалохам, прадчуваннем нечага жудаснага. Шамякін.
5. безас. Разм. Змяніць на сабе бялізну, адзенне. [Боганчык] падумаў, што загібее зусім, калі не зменіцца ў сухое. Пташнікаў.
•••
Змяніцца з твару — набыць іншы выгляд, выраз твару (пад уплывам моцных перажыванняў, хваробы і пад.). Маша прыкметна змянілася з твару, хоць і намагалася не выдаць свайго хвалявання. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змяніцца, перамяніцца, ператварыцца, пераўтварыцца, пераўвасобіцца, змяніць выгляд, змяніць аблічча; перайначыцца, з'іначыцца, паіначаць, перавярнуцца, абярнуцца, перакінуцца (разм.); адмяніцца (абл.); вырадзіцца, перарадзіцца, перарасці, перайсці (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
зме́ньвацца гл. змяніцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перамяні́цца, -мяню́ся, -ме́нішся, -ме́ніцца; зак.
Стаць іншым, змяніцца.
Характар перамяніўся.
Надвор’е перамянілася.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сказі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -зі́цца; зак.
1. Змяніцца, перайначыцца.
Інфармацыя пры перадачы па тэлебачанні сказілася.
2. Моцна змяніцца (пра твар, знешні выгляд).
Твар сказіўся ад болю.
|| незак. скажа́цца, -а́ецца.
|| наз. скажэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
смени́ться в разн. знач. змяні́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перемени́ться перамяні́цца, змяні́цца, замяні́цца;
всё перемени́лось усё перамяні́лася (змяні́лася);
перемени́ться к лу́чшему перамяні́цца (змяні́цца) на ле́пшае;
перемени́ться в лице́ змяні́цца з тва́ру.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)