зені́т

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. зені́т
Р. зені́ту
Д. зені́ту
В. зені́т
Т. зені́там
М. зені́це

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зені́т, -у, М -ні́це, м.

1. У астраноміі: найвышэйшы пункт нябеснай сферы, які знаходзіцца прама над галавой наглядальніка.

2. перан. Вышэйшая ступень, вяршыня чаго-н. (высок.).

З. славы.

|| прым. зені́тны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зені́т, -ту м., астр., перен. зени́т

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зені́т, ‑у, М ‑ніце, м.

1. Найвышэйшы пункт неба над галавой наглядальніка. Сонца стаяла ў зеніце, і яго праменн[е] падал[а] проста на .. галовы. Шамякін.

2. перан. Вышэйшая ступень, вяршыня развіцця чаго‑н. Зеніт славы.

[Фр. zénith з араб.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Зені́т ’найвышэйшы пункт неба’. З рус. зени́т ’тс’, запазычанага, верагодна, у XVII ст. з лац. zenith < араб. senit, sinit ’кірунак, дарога’. Шанскі, 2, З, 89; Фасмер, 2, 94; Біржакава, 362; Купіна, Формиров., 122; Крукоўскі, Уплыў, 90.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зені́т-тэлеско́п

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. зені́т-тэлеско́п зені́т-тэлеско́пы
Р. зені́т-тэлеско́па зені́т-тэлеско́паў
Д. зені́т-тэлеско́пу зені́т-тэлеско́пам
В. зені́т-тэлеско́п зені́т-тэлеско́пы
Т. зені́т-тэлеско́пам зені́т-тэлеско́памі
М. зені́т-тэлеско́пе зені́т-тэлеско́пах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зені́тны, -ая, -ае.

1. гл. зеніт.

2. Прызначаны для стральбы па самалётах і іншых паветраных цэлях.

З. снарад.

З. кулямёт.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вертыка́л, ‑а, м.

Спец. Круг нябеснай сферы, які праходзіць праз зеніт і зададзены пункт.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зени́т астр., перен. зені́т, -ту м.;

◊

в зени́те сла́вы на вяршы́ні сла́вы;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мерыдыя́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Уяўная лінія, якая праходзіць праз полюсы зямнога шара і перасякае экватар.

Геаграфічны м.

○

Нябесны мерыдыян — вялікі круг нябеснай сферы, які праходзіць праз зеніт і полюсы свету.

|| прым. мерыдыя́нны, -ая, -ае і мерыдыяна́льны, -ая, -ае.

Мерыдыянная плоскасць.

Мерыдыянальная лінія.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)