зду́шваць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
зду́шваю |
зду́шваем |
| 2-я ас. |
зду́шваеш |
зду́шваеце |
| 3-я ас. |
зду́швае |
зду́шваюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
зду́шваў |
зду́швалі |
| ж. |
зду́швала |
| н. |
зду́швала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
зду́швай |
зду́швайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
зду́шваючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
зду́шваць несов. сда́вливать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зду́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да здушыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
здушы́ць, здушу́, зду́шыш, зду́шыць; зду́шаны; зак., каго-што.
Душачы, сціснуць з сілай.
З. каго-н. у натоўпе.
Спазмы здушылі горла.
Сум балюча здушыў сэрца (перан.).
|| незак. зду́шваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сда́вливать несов. сціска́ць, зду́шваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зду́швацца, ‑аецца; незак.
Зал. да здушваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таўма́к 1 ’старчковы (галоўны) корань дрэва’ (воран., чэрв., ЛА, 1), ’галоўны корань дрэва, старчак’ (слуц., Расл. св.). З *стаўма́к ’тс’, якое з стаўмава́ты (корань) (асіп., ЛА, 1) < стаўма́ ’вертыкальна’ (ад стаяць, ставіць, гл.), як тарча́к, тарчма́к ’тс’ (там жа) з тарчма́, торчма, гл.
*Таўма́к 2, тоўма́к ’кулак; кухталь’ (Мат. Гом.). Фармальна блізкае польск. tłumok ’клунак, цюк’, дыял. tłomok ’валляк’, чэш. tlumok ’ранец’, для якіх Борысь (636) выводзіць першаснае значэнне ’нешта сціснутае ці набітае нечым’; суфіксальныя ўтварэнні ад tłumić ’сціскаць, здушваць’, роднаснага укр. то́вмити ’хаваць у сабе’, чэш. tlumiti ’прыглушаць’ (з польскай, Махэк₂, 646), славац. tlmiť ’тс’, што ўзыходзіць да прасл. *tъlmiti/*tl̥miti, магчыма, роднасных літ. stel̃bti ’зацяняць, душыць, гнясці’ (Махэк₂, там жа). Гл. яшчэ ЕСУМ, 5, 588.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)