зду́шваць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. зду́шваю зду́шваем
2-я ас. зду́шваеш зду́шваеце
3-я ас. зду́швае зду́шваюць
Прошлы час
м. зду́шваў зду́швалі
ж. зду́швала
н. зду́швала
Загадны лад
2-я ас. зду́швай зду́швайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час зду́шваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зду́шваць несов. сда́вливать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зду́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да здушыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

здушы́ць, здушу́, зду́шыш, зду́шыць; зду́шаны; зак., каго-што.

Душачы, сціснуць з сілай.

З. каго-н. у натоўпе.

Спазмы здушылі горла.

Сум балюча здушыў сэрца (перан.).

|| незак. зду́шваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зду́шваць, здушы́ць

1. (з сілаю сціснуць) zusámmendrücken vt, zusámmenpressen vt;

здушы́ ў абды́мках stürmisch umármen, an sich préssen;

2. (перашкодзіць дыханню) zúschnüren vt;

страх здушы́ў ёй го́рла die Angst schnürte ihr die Kéhle zu;

3. (падавіць, задушыць) erstícken vt, níederwerfen* vt, níederschlagen* vt, unterdrücken vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

сда́вливать несов. сціска́ць, зду́шваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зду́швацца, ‑аецца; незак.

Зал. да здушваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

zgniatać

незак. сціскаць; здушваць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

throttle

[Өroʊn]

1.

n.

1) Auto. дро́сэль -я m.

at full throttle — по́ўным хо́дам

2) informal гло́тка f. (напр. у каня́)

2.

v.i.

зду́шваць; спыня́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Таўма́к 1 ’старчковы (галоўны) корань дрэва’ (воран., чэрв., ЛА, 1), ’галоўны корань дрэва, старчак’ (слуц., Расл. св.). З *стаўма́к ’тс’, якое з стаўмава́ты (корань) (асіп., ЛА, 1) < стаўма́ ’вертыкальна’ (ад стаяць, ставіць, гл.), як тарча́к, тарчма́к ’тс’ (там жа) з тарчма́, торчма, гл.

*Таўма́к 2, тоўма́к ’кулак; кухталь’ (Мат. Гом.). Фармальна блізкае польск. tłumok ’клунак, цюк’, дыял. tłomok ’валляк’, чэш. tlumok ’ранец’, для якіх Борысь (636) выводзіць першаснае значэнне ’нешта сціснутае ці набітае нечым’; суфіксальныя ўтварэнні ад tłumić ’сціскаць, здушваць’, роднаснага укр. то́вмити ’хаваць у сабе’, чэш. tlumiti ’прыглушаць’ (з польскай, Махэк₂, 646), славац. tlmiť ’тс’, што ўзыходзіць да прасл. *tъlmiti/*tl̥miti, магчыма, роднасных літ. stel̃bti ’зацяняць, душыць, гнясці’ (Махэк₂, там жа). Гл. яшчэ ЕСУМ, 5, 588.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)