здра́джваць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. здра́джваю здра́джваем
2-я ас. здра́джваеш здра́джваеце
3-я ас. здра́джвае здра́джваюць
Прошлы час
м. здра́джваў здра́джвалі
ж. здра́джвала
н. здра́джвала
Загадны лад
2-я ас. здра́джвай здра́джвайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час здра́джваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

здра́джваць (каму, чаму) несов.

1. изменя́ть; предава́ть (кого, что);

2. перен. изменя́ть;

1, 2 см. здра́дзіць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

здра́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да здрадзіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

здра́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; зак.

1. каму-чаму. Перайсці на бок ворага, прадаць.

З. радзіме.

2. каму-чаму. Парушыць вернасць.

З. сябру.

З. сабе (зрабіць што-н. насуперак сваім перакананням).

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., каму. Перастаць служыць; аслабець (пра сілы, здольнасці, пачуццёвыя ўспрыманні).

Памяць здрадзіла ёй.

Сілы здрадзілі спартсмену.

|| незак. здра́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ізраджа́ць

‘здраджваць каму-небудзь, чаму-небудзь’

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. ізраджа́ю ізраджа́ем
2-я ас. ізраджа́еш ізраджа́еце
3-я ас. ізраджа́е ізраджа́юць
Прошлы час
м. ізраджа́ў ізраджа́лі
ж. ізраджа́ла
н. ізраджа́ла
Загадны лад
2-я ас. ізраджа́й ізраджа́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час ізраджа́ючы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

изменя́ть​II несов. (кому, чему) здра́джваць; см. измени́ть​II.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

здра́да, ‑ы, М ‑дзе, ж.

1. Дзеянне паводле дзеясл. здраджваць — здрадзіць (у 1 знач.); вераломства. А калі б я парушыў прысягу, Гнеў сяброў хай мяне не міне, Хай ад рук партызанаў я лягу, Пакарайце за здраду мяне. Астрэйка.

2. Дзеянне паводле дзеясл. здраджваць — здрадзіць (у 2 знач.). Здрада ідэалам. □ Як самае нікчэмнае падзенне, народная мудрасць асуджае здраду звычаям свайго народа. Шкраба. // Парушэнне сямейнай вернасці, вернасці ў каханні. Урэшце рэшт скончылася тым, што дзяўчына знайшла больш уважлівага хлопца і вышла замуж. Андрэй балюча перажываў здраду. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Мельдава́ць ’дакладваць’ (Чартко, Бел. лінгв. зб.), беласт. мэльдова́ті ’паведамляць’ (Сл. ПЗБ) — з польск. meldować, якое з ням. melden ’здраджваць’ (Грынавяцкене, там жа, 3, 95).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Наю́дзіць ’падгаварыць’ (Сл. ПЗБ), параўн. рус. каўк. наю́дить ’данясці, напляткарыць’. Ад ю́дзіць ’спакушаць, падбухторваць; зводзіць’, ю́да ’прадажнік, здраднік’, параўн. наюда́шыць ’здрадніцкі ўзвесці паклёп’, юда́шыць ’хітрыць, ілгаць; ашукваць, здраджваць’ да юда́ш ’няшчыры чалавек’ (Нас.). У сувязі з гэтым параўнанне з літ. sujùdinu ’падгаварыць’, на якое звяртаюць увагу складальнікі слоўніка, мае неабавязковы характар.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

предава́ть несов.

1. (отдавать) аддава́ць;

предава́ть осмея́нию аддава́ць на пасме́шышча;

предава́ть сме́рти аддава́ць на смерць;

предава́ть ка́зни аддава́ць на смерць; кара́ць сме́рцю;

предава́ть суду́ аддава́ць пад суд;

2. (изменять) здра́джваць (каму, чаму); (выдавать) выдава́ць (каго, што);

предава́ть ро́дину здра́джваць радзі́ме;

◊

предава́ть ана́феме (кого-л.) абвяшча́ць ана́фему (каму-небудзь);

предава́ть гла́сности даво́дзіць да агу́льнага ве́дама, апубліко́ўваць;

предава́ть забве́нию аддава́ць забыццю́, забыва́ць;

предава́ть земле́ хава́ць, аддава́ць зямлі́;

предава́ть огню́ и мечу́ аддава́ць агню́ і мячу́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)