здво́ены

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. здво́ены здво́еная здво́енае здво́еныя
Р. здво́енага здво́енай
здво́енае		 здво́енага здво́еных
Д. здво́енаму здво́енай здво́енаму здво́еным
В. здво́ены (неадуш.)
здво́енага (адуш.)		 здво́еную здво́енае здво́еныя (неадуш.)
здво́еных (адуш.)
Т. здво́еным здво́енай
здво́енаю		 здво́еным здво́енымі
М. здво́еным здво́енай здво́еным здво́еных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

здво́ены

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. здво́ены здво́еная здво́енае здво́еныя
Р. здво́енага здво́енай
здво́енае		 здво́енага здво́еных
Д. здво́енаму здво́енай здво́енаму здво́еным
В. здво́ены (неадуш.)
здво́енага (адуш.)		 здво́еную здво́енае здво́еныя (неадуш.)
здво́еных (адуш.)
Т. здво́еным здво́енай
здво́енаю		 здво́еным здво́енымі
М. здво́еным здво́енай здво́еным здво́еных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

здво́ены

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. здво́ены здво́еная здво́енае здво́еныя
Р. здво́енага здво́енай
здво́енае		 здво́енага здво́еных
Д. здво́енаму здво́енай здво́енаму здво́еным
В. здво́ены (неадуш.)
здво́енага (адуш.)		 здво́еную здво́енае здво́еныя (неадуш.)
здво́еных (адуш.)
Т. здво́еным здво́енай
здво́енаю		 здво́еным здво́енымі
М. здво́еным здво́енай здво́еным здво́еных

Кароткая форма: здво́ена.

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

здво́ены

1. сдво́енный;

2. воен. вздво́енный;

1, 2 см. здво́іць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

здво́ены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад здвоіць.

2. у знач. прым. Які складаецца з двух аднародных прадметаў. Здвоены шнур.

3. у знач. прым. Перабудаваны ў два рады. Здвоеныя рады.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сдво́енный здво́ены, падво́ены.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вздво́енный

1. здво́ены;

2. падво́ены; см. вздво́ить;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

падво́ены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад падвоіць.

2. Павялічаны ўдвая; двайны. Падвоеная цана. Падвоены каравул. // перан. Значна павялічаны, узмоцнены. Падвоеная пільнасць. □ Часам.. [Валодзя], чым-небудзь забавіўшыся, забываў, што яму трэба рабіць, а ўспомніўшы, прымаўся за гэта з падвоенай энергіяй. Ракітны.

3. у знач. прым. Які складаецца з двух аднародных прадметаў; здвоены. Падвоеная нітка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спа́раны ​1, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад спарыць ​1.

2. у знач. прым. Аб’яднаны ў пару для сумеснай працы, дзеянняў; здвоены. Па калодкі вязлі калёсы ў жыдкую гразь, пагражаюча рыпелі ў калдобінах восі, і змораныя, спараныя коні ледзь цягнулі драбінкі. Нікановіч.

•••

Спараная язда гл. язда.

спа́раны ​2, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад спарыць ​2.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Стоўб 1 ‘калона, слуп’ (Ласт., Байк. і Некр., Растарг., ПСл), ‘комін’, ‘пяро-насеннік у цыбулі’ (ПСл), сто́ўб і стоўп ‘слуп’ (ТСБМ, Нас., Шымк. Собр., Гарэц., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ, ЛА, 4), стоўп ‘тс’ (Арх. Федар., Янк. 3., Мат. Маг.), ‘стаяк коміна на гарышчы’ (ТС; астрав., Сл. ПЗБ), ‘слуп пад столь каля печы, на якім трымаўся «перасоў»’ (Варл., Сержп. Прымхі, ТС), ‘стос’ (Варл.; рагач., калінк., Сл. ПЗБ, ТС), ‘цыбур (у морквы, капусты і інш.)’, ‘укладка дошак’, ‘шыя’, ‘слупападобны смерч’, ‘выцягнутая ўверх чырвань каля сонца’ (ТС): kali z abydwuch bakoŭ sonca parobiacsa stoŭpy (Пятк. 2), ‘сцірта, торп’, ‘складзеная ў гумне збажына’ (ТСБМ), ‘прыстаронак’ (воран., шальч., Сл. ПЗБ; слуц., Нар. словатв.), ‘саха калодзежнага жураўля’, ‘кветаноснае сцябло (цыбулі, шчаўя)’ (бяроз., Шатал.), стоўпа́к, стовпа́к, стовпа́н ‘кветканоснае сцябло’ (Сл. Брэс.). Параўн. укр. стовб, стовп, рус. столб, столп ‘слуп’, стараж.-рус. стълбъ, стълпъ, польск. słup, в.-луж. stołp, н.-луж. słup, чэш. sloup, славац. stlp, серб.-харв. сту̏ба ‘лесвіца’, ступ ‘слуп’, славен. stólb, stólp, балг. стълб, стълп ‘слуп’, макед. столб, столп, ст.-слав. стлъпъ ‘вежа; стоўб, калона’. Прасл. *stъlbъ, *stъlpъ роднасныя літ. stũlbas, stũlpas ‘слуп’, лат. stul̂bs ‘голень, ікра; халява’, stùlps ‘слуп’; з іншай ступенню вакалізму: лат. stil̂bs ‘ніжняя частка рукі, нагі’, літ. stalbúotis ‘прыпыняцца’; далей, ст.-ісл. stolpi ‘слуп; калона’, ст.-нарв. stolpi ‘сцябло; вушак’, ст.-в.-ням. stelpōn ‘стаяць’ і інш. (гл. Міклашыч, 321; Траўтман, 290; Фрэнкель, 93; Покарны, 1020; Фасмер, 3, 765; Шустар-Шэўц, 1359–1360), якія працягваюць і.-е. корань *stel‑ ‘паставіць, сцябло’, з дэтэрмінантамі ‑b‑ і ‑p‑. Гл. яшчэ Бязлай, 3, 320; Сной₁, 610; Борысь, 560. Інакш Махэк₂ (558), які мяркуе аб складаных кантамінацыйных працэсах розных індаеўрапейскіх каранёў.

Стоўб 2 ‘здвоены след зайца (у мове паляўнічых)’: заец завернуўса да тым следам назад — ето стоўб (ПСл). Да стоўб 1 (з-за “тоўстага” следу на снезе).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)