Звязда́

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. Звязда́
Р. Звязды́
Д. Звяздзе́
В. Звязду́
Т. Звяздо́й
Звяздо́ю
М. Звяздзе́

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Звязда́ ’зорка’ (назва рэспубліканскай газеты) з рус. звезда < прасл. gvězda, роднаснага літ. žvaigzdẽ ’зорка’, ст.-прус. svãigstan ’ззянне, святло, бляск’. Іншыя этымалогіі і літ-py гл. Фасмер, 2, 85–86; Шанскі, 2, З, 76. Параўн. святло, кветка. Рус. слова звезда выкарыстоўвалася як назва рэвалюцыйнай газеты. Гэта назва прынята была для мінскай газеты, якая (1917–1924 гг.) выдавалася на рус. мове, а з 1924 г. на бел. мове, прычым назва была захавана.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сямізвёздачка (сямізьвёздачка) ’сузор’е Плеяды’ (Касп.). Да сем і звязда ’зорка’ (гл.), названа паводле колькасці зорак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Пэ́ньдзік ’мясцовая назва печкура’ (д.-гарад., Звязда, 1995, 21 сак.). Лакальнае ўтварэнне ад пэндзіць ’гнаць, даганяць’ (гл.), магчыма, пад уплывам пудзіць ’палохаць’, параўн. пудзік ’верабей’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мацяжына ’балоцвіна, мокрае месца, дзе растуць журавіны’ (Левановіч, «Звязда», 15, 1.1989). З польск. macierzyna ’мацярызна’: відаць, калісьці гэта быў луг, дадзены камусьці ў спадчыну па мацеры. Гл. мацярызна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

раздражня́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць раздражняльнага. Ператамленне вядзе да раздражняльнасці. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уха́пісты, ‑ая, ‑ае.

Разм. Прыдатны для хапання. Лапкі ў крыжадзюбаў учэпістыя, дзюба ўхапістая. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заарганізава́насць, ‑і, ж.

Празмерная перагружанасць арганізацыйнымі мерапрыемствамі; празмерная рэгламентаванасць. Пераадолець элементы заарганізаванасці і фармалізму. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

золатаздабыва́ючы, ‑ая, ‑ае.

Які здабывае золата. Прыамур’е — адзін з перспектыўных золатаздабываючых раёнаў Далёкага Усходу. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

памно́жыцца, ‑жыцца; зак.

Павялічыцца ў колькасці, памерах, сіле; узрасці. Вырасла арцель, памножыліся яе даходы. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)