заткну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што.

1. чым. Шчыльна закрыць (адтуліну).

З. бутэльку коркам.

З. вушы.

2. за што. Засунуць які-н. прадмет за што-н., куды-н.

З. сякеру за пояс.

◊

Заткнуць за пояс каго (што) (разм.) — перасягнуць каго-н. у чым-н.

|| незак. затыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заткну́ць

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. заткну́ заткнё́м
2-я ас. заткне́ш заткняце́
3-я ас. заткне́ заткну́ць
Прошлы час
м. заткну́ў заткну́лі
ж. заткну́ла
н. заткну́ла
Загадны лад
2-я ас. заткні́ заткні́це
Дзеепрыслоўе
прош. час заткну́ўшы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

заткну́ць сов., в разн. знач. заткну́ть; (пробкой — ещё) заку́порить, уку́порить;

з. нож за халя́ву — заткну́ть нож за голени́ще;

з. бутэ́льку — заткну́ть (заку́порить, уку́порить) буты́лку;

з. шчы́ліну — заткну́ть щель;

◊ з. дзі́рку — заткну́ть дыру́;

з. рот (го́рла) — заткну́ть рот (го́рло);

з. за по́яс — (каго) заткну́ть за по́яс (кого)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заткну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што.

1. Закрыць якую‑н. адтуліну, засунуўшы ў яе што‑н.; заторкнуць. Заткнуць шчыліны мохам. Заткнуць вушы пальцамі. □ [Старая] заткнула пакуллем бутэльку і паставіла яе ў кут. Чыгрынаў. [Антон] заткнуў анучаю дзірку ў акне і агню не запальваў. Чорны. // Заціснуць (нос), каб не чуць дрэннага паху. Заткнуць нос.

2. Засунуць які‑н. прадмет за што‑н., куды‑н. Заткнуць сякеру за пояс. □ І не запхнуў, не заткнуў [дзядзька] пучок сена назад у вязку, панёс яго ў руцэ ў двор. Капыловіч.

•••

Заткнуць дзірку — ліквідаваць няхватку ў чым‑н., разлічыцца з даўгамі.

Заткнуць за пояс каго — перамагчы, перавысіць каго‑н. у чым‑н. Нават і зараз, нягледзячы на свае восемдзесят год, дзед Мікіта за пояс маладога заткне. Колас.

Заткнуць рот (горла, глотку) каму — прымусіць замаўчаць. — Чуеце, людзі добрыя, мне хоча рот заткнуць, каб я ні слова, ні паўслова. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

затыка́ць гл. заткнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заткну́ть сов. заткну́ць, мног. пазатыка́ць;

◊

заткну́ть за по́яс (кого-л.) заткну́ць за по́яс (каго-небудзь);

заткну́ть рот (кому) заткну́ць рот (каму);

заткну́ть дыру́ заткну́ць дзі́рку;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

праканапа́ціць, -а́чу, -а́ціш, -а́ціць; -а́чаны; зак., што.

Канапацячы, заткнуць усе пазы, дзіркі ў чым-н.

П. лодку.

|| незак. праканапа́чваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

падканапа́ціць

‘заткнуць дзіркі ў чым-небудзь мохам і пад. (падканапаціць хату)’

дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. падканапа́чу падканапа́цім
2-я ас. падканапа́ціш падканапа́ціце
3-я ас. падканапа́ціць падканапа́цяць
Прошлы час
м. падканапа́ціў падканапа́цілі
ж. падканапа́ціла
н. падканапа́ціла
Загадны лад
2-я ас. падканапа́ць падканапа́цьце
Дзеепрыслоўе
прош. час падканапа́ціўшы

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

затыка́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. затыкаць ​1 — заткнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падаткну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што.

Заткнуць знізу ці пад што-н.

П. падол спадніцы.

П. коўдру.

|| незак. падтыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)