заступа́ць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. заступа́ю заступа́ем
2-я ас. заступа́еш заступа́еце
3-я ас. заступа́е заступа́юць
Прошлы час
м. заступа́ў заступа́лі
ж. заступа́ла
н. заступа́ла
Загадны лад
2-я ас. заступа́й заступа́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час заступа́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

заступа́ць несов.

1. (место) занима́ть;

2. (на што) вступа́ть (во что), занима́ть (что);

3. (на што) приступа́ть (к чему), заступа́ть; станови́ться;

4. (становиться на пути) прегражда́ть;

5. разг. (закрывать собою от кого-л.) заслоня́ть, загора́живать;

6. (перешагивать) переступа́ть;

1-6 см. заступі́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заступа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да заступіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заступі́ць, -уплю́, -у́піш, -у́піць; зак.

1. каго-што. Замяніць, замясціць.

З. старога майстра ля станка.

2. на што і без дап. Замяніўшы каго-н., прыступіць да работы.

З. на дзяжурства.

З. на пост.

3. каго-што. Загарадзіць, засланіць сабой.

З. каго-н. сабой.

4. што каму. Загарадзіць, зрабіць перашкоду.

З. дарогу каму-н. (таксама перан.: перашкодзіць дзейнасці каго-н.).

5. што. Пераступіць.

Конь заступіў ляйчыну.

|| незак. заступа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

заступа́ть несов. заступа́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заступле́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. заступаць — заступіць (у 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

загражда́ть несов. загаро́джваць; (путь, проход — ещё) заступа́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прегражда́ть несов. перагаро́джваць; (путь, проход) заступа́ць; перапыня́ць; (препятствовать) забараня́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заступа́цца несов.

1. заступа́ться, вступа́ться; см. заступі́цца;

2. страд. прегражда́ться; см. заступа́ць 4

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Кром 1 ’хвоя са спілаванай вяршыняй для борцей’ (ТС). Параўн. кромка (гл.).

Кром 2 ’акрамя, апрача’ (ТС). Укр. крім, рус. кроме ’тс’. Параўн. ст.-рус. кромѣ ’асобна’, рус. кром ’край, канец’, ст.-слав. кромѣ ’апрача’, чэш. kromě ’тс’, в.-луж. kroma ’край’, ст.-польск. kromie ’апрача’, польск. kroma ’кавалак, скарынка’. З гэтых супастаўленняў відаць, што прасл. kromě ’апрача’ loc. sing. ад kroma ’частка, край’. Параўн. ст.-в.-ням. hrama ’рама’, ст.-англ. hremman ’перагароджваць, заступаць’. Іншыя індаеўрапейскія паралелі больш праблематычныя (параўн. Пятлёва, Этимология–1974, 25).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)