запраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.
1. гл. заправіць.
2. чым. Кіраваць, верхаводзіць дзе-н. (разм.).
Усім у доме запраўляе гаспадыня.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
запраўля́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
запраўля́ю |
запраўля́ем |
| 2-я ас. |
запраўля́еш |
запраўля́еце |
| 3-я ас. |
запраўля́е |
запраўля́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
запраўля́ў |
запраўля́лі |
| ж. |
запраўля́ла |
| н. |
запраўля́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
запраўля́й |
запраўля́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
запраўля́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
запраўля́ць несов.
1. (горючим) заправля́ть;
2. кул. заправля́ть, сда́бривать;
1, 2 см. запра́віць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запраўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.
1. Незак. да заправіць.
2. Разм. Быць заправілам; кіраваць, верхаводзіць. [Кулацтва] хоча запраўляць у павятовых, валасных і нават гуртковых камітэтах. Пестрак. Усімі справамі запраўлялі мясцовыя памешчыкі, старасты, войты і ваеншчына. «Беларусь».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запра́віць, -ра́ўлю, -ра́віш, -ра́віць; -ра́ўлены; зак., што.
1. Уставіць, усунуць у што-н.
З. штаны ў боты.
2. Падрыхтаваць да работы, ужывання, карыстання (пра механізмы, прыборы).
З. бак бензінам.
З. газавую лямпу.
3. Пакласці ў што-н. прыправу.
З. грыбы смятанай.
|| незак. запраўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. запра́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.
|| прым. запра́вачны, -ая, -ае (паводле 2 знач.).
Заправачная станцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цукрава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; незак., што (разм.).
Пасыпаць, запраўляць цукрам, саладзіць.
Ц. кашу.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
запраўля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.
1. Незак. да заправіцца.
2. Зал. да запраўляць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ма́слить несов. ма́сліць, запраўля́ць ма́слам; (намазывать) ма́заць ма́слам, але́ем;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вало́жыць 1 ’баранаваць’ (КСТ). Да валога ’барана’ (гл.).
Вало́жыць 2 ’запраўляць ежу салам’ (Шн., 3, Касп.). Да валога 1 (гл.). Развіццё значэння: ’запраўляць ежу валогай (з канапель)папраўляць ежу > запраўляць тлушчам (салам)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пракіда́ць ’кідаць праз што-небудзь; не пападаць, прамахвацца; прапускаць’ (ТСБМ), пракіда́цца, пракідваць, пракідаваць ’запраўляць ежу чым-небудзь’ (брасл., Сл. ПЗБ), пракінуць ’заправіць, засмачыць’ (мядз., Сл. ПЗБ), пракіняны (аб ежы) ’запраўлены’ (паст., в.-дзв., Сл. ПЗБ), пракі́нуты ’тс’ (івян., даўг., Сл. ПЗБ), пракіда́цца ’трапляцца’, ’прачынацца’ (ТС), про́кідзь ’заправа’ (Сл. ПЗБ). Параўн. укр. прокида́тися ’трапляцца; прачынацца’. Да кідаць (гл.). У значэнні ’запраўляць ежу’ калька літ. pramèsti ’пракідваць; запраўляць, прыпраўляць (ежу)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)