запалі́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
запалю́ |
запа́лім |
| 2-я ас. |
запа́ліш |
запа́ліце |
| 3-я ас. |
запа́ліць |
запа́ляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
запалі́ў |
запалі́лі |
| ж. |
запалі́ла |
| н. |
запалі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
запалі́ |
запалі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
запалі́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
запалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.
1. што. Прымусіць гарэць, загарэцца.
З. лямпу.
2. у чым. Падпаліць паліва (у печы).
З. у печы.
3. перан., каго-што. Узбудзіць, натхніць (высок.).
З. слухачоў прамовай.
З. цікавасць да чаго-н.
|| незак. запа́льваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. запа́льванне, -я, н. (паводле 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
запалі́ць сов.
1. (заставить загореться) заже́чь; (лампу, фонарь и т.п. — ещё) засвети́ть;
з. ля́мпу — заже́чь (засвети́ть) ла́мпу;
з. электры́чнасць — заже́чь электри́чество;
2. (зажечь топливо) затопи́ть;
з. у пе́чы — затопи́ть печь;
3. перен. заже́чь, воодушеви́ть, воспламени́ть;
яго́ прамо́ва ~лі́ла слухачо́ў — его́ речь зажгла́ (воодушеви́ла, воспламени́ла) слу́шателей;
з. жада́нне — заже́чь жела́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
запалі́ць, ‑палю, ‑паліш, ‑паліць; зак., каго-што.
1. Прымусіць гарэць, загарэцца. Запаліць лямпу. □ Шура чыркнуў запалку і паднёс трапяткі жоўты агеньчык спачатку да кнота Валодзевай свечкі, пасля запаліў сваю. Арабей. // Наўмысля падпаліць. — Нашу вёску запалілі! — заплакаў хлопец. Чорны. // таксама без дап. Падпаліць паліва (у печы). Запаліць у печы.
2. перан. Выклікаць у каго‑н. уздым пачуццяў, энергіі і пад.; натхніць. Расказаць пра.. [Кліма] трэба з пачуццём, каб запаліць сэрцы ўсіх салдат. Жычка.
3. перан. Прымусіць з’явіцца, узнікнуць (пра пачуццё, настрой і пад.). Жывы, новы, яскравы агеньчык запаліла вясна ў сэрцы хлебароба. Бялевіч. Выкрасаць каменем іскры патрэбен спрыт, а запаліць агонь у сэрцы чалавека паэтычнымі творамі — спрыту мала, патрэбна гарэнне самога паэта. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запа́льваць гл. запаліць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазапа́льваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
Запаліць, прымусіць гарэць усё, многае.
П. ліхтары.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
засвяці́ць¹, -вячу́, -ве́ціш, -ве́ціць; зак., што.
Запаліць для асвятлення.
З. ліхтар.
Сонца засвяціла ў акно.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыкуры́ць, -уру́, -у́рыш, -у́рыць; -у́раны; зак., што.
Запаліць папяросу.
|| незак. прыку́рваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. прыку́рванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зате́плить сов., уст., обл. запалі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
воспламени́ть сов., прям., перен. запалі́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)