залама́ць, -ламлю́, -ло́міш, -ло́міць; -лама́ны; зак., што.
1. Сагнуўшы, надламаць.
З. галінку на дрэве.
2. Сагнуўшы, адкінуць уверх або назад.
З. рукі.
3. Запрасіць надта дорага (разм.).
З. страшэнную цану.
◊
Асінку заламаць (разм.) — даць зарок не рабіць што-н.
Заламаць шапку (разм.) — надзець набакір або ссунуць на патыліцу.
|| незак. зало́мліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
залама́ць
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
заламлю́ |
зало́мім |
| 2-я ас. |
зало́міш |
зало́міце |
| 3-я ас. |
зало́міць |
зало́мяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
залама́ў |
залама́лі |
| ж. |
залама́ла |
| н. |
залама́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
заламі́ |
заламі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
залама́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
залама́ць сов.
1. в разн. знач. заломи́ть;
з. галі́нку — заломи́ть ве́точку;
2. (воткнув, обломать) слома́ть;
~ма́ў нож у дрэ́ве — слома́л нож, завя́зший в де́реве;
3. (о болезненном ощущении) нача́ть ломи́ть;
~мі́ла ў кале́нях — на́чало ломи́ть в коле́нях;
◊ з. ру́кі — заломи́ть ру́ки;
з. ша́пку — заломи́ть ша́пку;
з. цану́ — заломи́ть це́ну
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
залама́ць 1, ‑ламлю, ‑ломіш, ‑ломіць; зак.
1. што. Сагнуўшы, надламаць. Заламаць галінку на дрэве.
2. Разм. Крута павярнуць убок. Арцём звярнуў на агароды, шуснуў у каноплі, адтуль разораю між капусты забег у падворак Юркі Труса, з надворка заламаў у вулачку. Колас.
3. што. Разм. Надта дорага запрасіць. Зарослы сівой шчацінай дзед, перш чым перавезці Сяргея цераз Прыпяць, заламаў дзвесце рублёў. Навуменка.
•••
Асінку заламаць — даць зарок не рабіць чаго‑н., палажыць канец чаму‑н.
Заламаць залом (уст.) — зблытаць і заламаць на чыім‑н. полі пук жытніх сцяблоў з мэтай паклікаць бяду на гаспадара поля (з павер’я забабонных людзей).
Заламаць рукі — моцна загнуць каму‑н. рукі назад, за спіну.
Заламаць шапку — надзець шапку набакір або ссунуць яе на патыліцу.
залама́ць 2, ‑ламлю, ‑ломіш, ‑ломіць; зак.
Разм. Пачаць ламаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зало́мліваць гл. заламаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заломи́ть сов.
1. в разн. знач. залама́ць;
2. разг. (цену) залама́ць, загарадзі́ць;
◊
заломи́ть ша́пку надзе́ць ша́пку набакі́р, залама́ць ша́пку;
заломи́ть ру́ки залама́ць ру́кі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
асі́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш.-ласк. да асіна; маладая асіна. Як асінка затрасецца, тады волік напасецца. Прыказка.
•••
Асінку заламаць гл. заламаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зало́мваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да заламаць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залама́ны і зало́маны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад заламаць 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зало́м¹, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Заломленае месца на чым-н. або круты выгіб, паварот чаго-н.
З. на суку.
З. акопа.
2. Зблытаны і заламаны чараўніком пук жытніх сцёблаў, які, па ўяўленні забабонных людзей, мог наклікаць бяду на гаспадара нівы.
Заламаць з.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)