закаці́ць, -качу́, -ко́ціш, -ко́ціць; -ко́чаны; зак.
1. што. Коцячы, накіраваць, змясціць, падзець куды-н.
З. калёсы ў пуню.
З. мяч пад стол.
З. вочы (завесці зрэнкі пад верхнія павекі).
2. перан., што і каму. Зрабіць, учыніць што-н. незвычайнае (разм.).
З. аплявуху.
З. прамову.
|| незак. зако́чваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закаці́ць
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
закачу́ |
зако́цім |
| 2-я ас. |
зако́ціш |
зако́ціце |
| 3-я ас. |
зако́ціць |
зако́цяць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
закаці́ў |
закаці́лі |
| ж. |
закаці́ла |
| н. |
закаці́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
закаці́ |
закаці́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
закаці́ўшы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
закаці́ць сов., в разн. знач. закати́ть; (катя, поместить внутрь чего-л. — ещё) вкати́ть; (удалить куда-л. — ещё) укати́ть;
з. калёсы ў вазо́ўню — закати́ть (вкати́ть) теле́гу в сара́й;
з. мяч за варо́ты — закати́ть (укати́ть) мяч за воро́та;
кацяня́ ~ці́ла куды́сьці клубо́к — котёнок закати́л (укати́л) куда́-то клубо́к;
з. сцэ́ну — закати́ть сце́ну;
з. апляву́ху — закати́ть пощёчину;
з. во́чы — закати́ть глаза́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
закаці́ць, ‑качу, ‑коціш, ‑коціць; зак.
1. што. Коцячы, перамясціць, змясціць куды‑н. Закаціць калёсы ў хлеў. □ Каля магазіна [Вова і Пеця] знайшлі бочку, закацілі яе на самы высокі пагорак. Хомчанка.
2. Разм. Уехаць, заехаць куды‑н. Макара шукалі ўсім калгасам. Але нідзе не знайшлі. Вярнуўся ён толькі назаўтра пад вечар. Закаціў на калясцы ў Язэпаву зямлянку, выцер пот рукавом. Асіпенка.
3. Разм. Учыніць, зрабіць што‑н. надзвычайнае. Закаціць скандал. Закаціць істэрыку. □ Шахцёр спыніўся, падняў угору .. букет і закаціў такую прамову, што ў Міхася міжвольна прайшоўся па спіне халадок. Лупсякоў.
•••
Закаціць (падвесці) вочы — завесці зрэнкі пад верхнія павекі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пазако́чваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
Закаціць куды-н. усё, многае.
П. матацыклы ў гараж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
закати́ть сов., в разн. знач. закаці́ць;
закати́ть теле́гу в сара́й закаці́ць калёсы ў вазо́ўню;
закати́ть мяч за воро́та закаці́ць мяч за варо́ты;
закати́ть сце́ну закаці́ць сцэ́ну;
закати́ть пощёчину закаці́ць апляву́ху;
◊
закати́ть глаза́ закаці́ць во́чы;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
зако́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да закаціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зако́чаны, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад закаціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пазако́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Закаціць куды‑н. усё, многае. Пазакочваць матацыклы ў гаражы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)