заграба́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. што. Захопліваючы, грабучы, збіраць у адно месца.
З. сена.
2. перан., што. З прагнасцю захопліваць, прысвойваць або многа атрымліваць, зарабляць (разм.).
З. вялікія грошы.
3. Грэбці вёсламі, рукамі.
Глыбока з.
4. Тое, што і грэбці (у 2 знач.).
|| зак. загрэ́бці, -рабу́, -рабе́ш, -рабе́; -рабём, -рабяце́, -рабу́ць; -ро́б, -рэ́бла; -рабі́; -рэ́бены (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заграба́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
заграба́ю |
заграба́ем |
| 2-я ас. |
заграба́еш |
заграба́еце |
| 3-я ас. |
заграба́е |
заграба́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
заграба́ў |
заграба́лі |
| ж. |
заграба́ла |
| н. |
заграба́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
заграба́й |
заграба́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
заграба́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
заграба́ць несов.
1. (сгребая, подбирать) загреба́ть;
2. (во что-л. сыпучее) зарыва́ть;
3. перен., разг. загреба́ть, заграба́стывать;
1-3 см. загрэ́бці;
◊ чужы́мі рука́мі жар з. — погов. чужи́ми рука́ми жар загреба́ть;
хоць грабля́мі (лапа́тай) ~ба́й — хоть лопа́той загреба́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заграба́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. што. Захопліваючы, грабучы, збіраць у адно месца, у кучу; зграбаць. Заграбаць сена. □ Ячны .. заграбае рукамі ў кужэльны беленькі фартух залатыя зярняты. Брыль. // (звычайна са словамі «нага», «ногі»). Чапляць, ссоўваць зямлю пры хадзьбе. Заграбаць нагамі. □ Акаваныя жалезам боты пакінулі след... Можа Змітрок Шэмет? Не. У Змітрака адна падкова трэснула, да таго ж, ён заграбае абцасам зямлю, не пакідаючы яснага следу. Бажко. // перан. Разм. З прагнасцю захопліваць, прысвойваць; многа атрымліваць, зарабляць. — Паны заўсёды заграбалі лепшыя землі сабе, заўсёды адціскалі нашага брата бліжэй да балота і пяскоў. Брыль.
2. што. Закопваць у што‑н. сыпкае. Пакуль Андрэй заграбаў у снег Зялёнкавы транты, у галаве яго зусім праяснілася. Чарнышэвіч.
3. Грэбці вёсламі, рукамі і пад. Міканор Іванавіч рытмічна апускаў вёслы, адкідваўся назад і моцна, напружваючы сілы, заграбаў. Даніленка. Нейкі момант Казік яшчэ спрабаваў утрымацца ў паветры. Дрыгаў нагамі, сутаргава заграбаў рукамі. Шыловіч.
4. Незак. да загрэбці (у 2 знач.).
•••
Хоць граблямі (лапатай) заграбай — пра вялікую колькасць чаго‑н.
Чужымі рукамі жар заграбаць — карыстацца вынікамі чужой працы ў сваіх карыслівых мэтах.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заграба́стывать несов., прост. заграба́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загрэ́бці, -грабу́, -грабе́ш, -грабе́; -грабём, -грабяце́, -грабу́ць; -ро́б, -рэ́бла; -рабі́; -рэ́бены; зак.
1. гл. заграбаць.
2. каго. Схапіць, арыштаваць або раптоўна забраць куды-н. (разм.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заграба́цца, ‑аецца; незак.
Зал. да заграбаць (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загреба́ть несов.
1. заграба́ць;
2. (вёслами) разг. веслава́ць;
◊
чужи́ми рука́ми жар загреба́ть чужы́мі рука́мі жар заграба́ць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заграба́цца несов., страд. загреба́ться; зарыва́ться; см. заграба́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заграба́нне ср.
1. загреба́ние;
2. зарыва́ние;
1, 2 см. заграба́ць 1, 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)