загарэ́цца, -ру́ся, -ры́шся, -ры́цца; -ры́мся, -рыце́ся, -ра́цца; -ры́ся; зак.
1. Пачаць гарэць (у 1, 5—7 знач.).
У далечыні загарэўся агеньчык.
Загарэлася з вышак (пачаўся пажар). З. ідэяй (перан.). Вочы загарэліся ад цікаўнасці (перан.).
2. безас., каму з інф. Вельмі захацецца (разм.).
Загарэлася яму ісці ў грыбы.
3. перан. Узнікнуць, пачацца з вялікай сілай.
Загарэлася спрэчка.
|| незак. загара́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загарэ́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
загару́ся |
загары́мся |
| 2-я ас. |
загары́шся |
загарыце́ся |
| 3-я ас. |
загары́цца |
загара́цца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
загарэ́ўся |
загарэ́ліся |
| ж. |
загарэ́лася |
| н. |
загарэ́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
загары́ся |
загары́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
загарэ́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
загарэ́цца сов.
1. (начать гореть) загоре́ться, (внезапно зажечься — ещё) воспламени́ться, вспы́хнуть;
~рэ́ўся лес — загоре́лся лес;
по́рах ~рэ́ўся — по́рох воспламени́лся (вспы́хнул);
2. (начать светиться) заже́чься, загоре́ться;
святло́ ~рэ́лася — свет зажёгся (загоре́лся);
3. перен. (покраснеть) зарде́ться, загоре́ться, вспы́хнуть;
твар ~рэ́ўся — лицо́ зарде́лось (загоре́лось, вспы́хнуло);
4. перен. (увлечься чем-л.) загоре́ться, воодушеви́ться;
з. ідэ́яй — загоре́ться (воодушеви́ться) иде́ей;
5. перен. (начаться с силой — о чувствах) загоре́ться, заже́чься;
з. гне́вам — загоре́ться гне́вом;
◊ адку́ль сыр-бор ~рэ́ўся — отку́да сыр-бор загоре́лся
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загарэ́цца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. Заняцца агнём, пачаць гарэць. Ад іскры паравоза загарэўся лес. Шчарбатаў. Там, куды ўдарыла маланка, нешта загарэлася. Васілёнак. Загарэлася сяло ў часе бою. Чорны.
2. Пачаць свяціцца, выпраменьваючы або адбіваючы святло. Загарэліся плафоны-шарч пад столлю прасторнай залы. Шамякін. Але вось у акне побач з ганкам раптам загарэлася святло. Краўчанка. // Пачаць блішчаць, ззяць. Недзе блізка загарэлася зорка і.. рассыпаліся над лесам. Пташнікаў. Сонца асвятліла верхавіны стромкіх елак, і на іх тысячамі вясёлак загарэліся дажджынкі. Грахоўскі. // перан.; чым, ад чаго і без дап. Ажывіцца, азарыцца (пра вочы, погляд). Вочы ў Дзяміда Сыча загарэліся ад цікаўнасці. Паслядовіч. Паглядзеў цар палатно белае, карункі тонкія, ручнікі вышываныя: загарэліся ў яго вочы хцівыя. Асіпенка.
3. перан. Пакрыцца румянцам, зачырванецца. Таня, зірнуўшы на Апеньку, адчулі, як загарэліся ў яе шчокі, а па целе пайшлі нейкая млявасць. Навуменка. Алена загарлася. Невялікі твар яе, усыпаны каля малых, шэра-сініх вачэй і на тонкім носе дробнымі крапінкамі вяснушак, густа пачырванеў. Мележ.
4. перан. Моцна чым‑н. захапіцца. Загарэцца ідэяй. □ Няхай Ганна раскажа .. [жанчынам], як яна росціць лён, і не можа быць, каб яны не загарэліся гэтай справай. Сабаленка. — Давай лепш надзімаць лодку, — прапанаваў Сашка. — Давай! — загарэўся Вадзім. Гамолка. // Напоўніцца якім‑н. пачуццём. Я з тваёю маткай пагавару! Як гэта яна цябе пускае! — зноў загарэлася Любіна маці. Арабей.
5. перан. Узнікнуць, пачацца з вялікай сілай; узгарэцца. Загарэлася спрэчка. □ Страшэнная нянавісць загарэлася ў .. [Юркавыж] сэрцы. Чарнышэвіч. / у безас. ужыв. Загарэлася яму ісці ў грыбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загарэцца, запаліцца, запалаць, успыхнуць; пыхнуць, заняцца (разм.) □ заняцца агнём, узяцца полымем
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
зате́плиться заце́пліцца, загарэ́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
воодушеви́ться натхні́цца; загарэ́цца; захапі́цца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
залучы́ніць
‘засвяціць (загарэцца), як ад лучыны (як лучына); узнікнуць у памяці’
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
- |
- |
| 2-я ас. |
- |
- |
| 3-я ас. |
залучы́ніць |
залучы́няць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
залучы́ніў |
залучы́нілі |
| ж. |
залучы́ніла |
| н. |
залучы́ніла |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
залучы́ніўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
воспламени́ться загарэ́цца, узгарэ́цца; (вспыхнуть) успы́хнуць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
загара́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да загарэцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)