заве́са
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
заве́са |
заве́сы |
| Р. |
заве́сы |
заве́с |
| Д. |
заве́се |
заве́сам |
| В. |
заве́су |
заве́сы |
| Т. |
заве́сай
заве́саю |
заве́самі |
| М. |
заве́се |
заве́сах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
заве́са, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Адна з дзвюх металічных пласцін, якімі прымацоўваюцца да вушака дзверы, аконныя рамы і пад.
Дзверы на новых завесах.
2. Тое, што і заслона (у 1 знач.).
Снежная з.
З. туману.
|| памянш. заве́ска, -і, ДМ -ве́сцы, мн. -і, -сак, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
заве́са засло́на, -ны ж.;
дымова́я заве́са дымава́я засло́на;
огнева́я заве́са воен. агнява́я засло́на;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заве́са ж.
1. (дверная, оконная и т.п.) пе́тля; наве́ска;
2. заве́са;
з. ды́му — заве́са ды́ма;
сне́жная з. — сне́жная заве́са
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
заве́са, ‑ы, ж.
1. Адна з дзвюх металічных пласцін, створкавых ці суцэльных, якімі прымацоўваюць да вушака дзверы, аконныя рамы і пад., даючы ім магчымасць адчыняцца і зачыняцца. Перакручаныя дзверы віселі ўпоперак на адной завесе. Пальчэўскі. У адным канцы гаўкнуў Патапчыкаў сабака, і нібы ў адказ яму ў другім канцы загаласілі дзікім голасам вароты на іржавых завесах у гумне Мікалая Леўчыка. Чарнышэвіч.
2. Тое, што засцілае, закрывае сабой што‑н. Завеса туману. □ Уставала сонейка з-за лесу, Скрозь тонкіх хмарачак завесу Усюды косы раскідала. Колас. Граната разарвалася побач, ахутала нерухомае цела завесай дыму. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заве́ска, ‑і, ДМ ‑сцы; Р мн. ‑сак; ж.
Памянш. да завеса (у 1 знач.); невялікая завеса. Шалёна біліся аб сцены аканіцы, сумотна скуголілі завескі, на якіх яны трымаліся. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дымавы́ дымово́й;
~ва́я засло́на — дымова́я заве́са;
~ва́я ша́шка — дымова́я ша́шка
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
засло́на ж.
1. (что-л. заслоняющее) заве́са, пелена́;
дымава́я з. — воен. дымова́я заве́са;
з. тума́ну — пелена́ тума́на;
2. театр. за́навес м.;
○ агнява́я з. — огнева́я заве́са;
◊ з. з вачэ́й упа́ла — пелена́ с глаз упа́ла;
прыўзня́ць ~ну — приоткры́ть за́навес
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Бегун, беґун ’завеса’ (ст.-бел.; Булыка, Запазыч.): двери на бегунах (беґунах). Запазычанне з польск. biegun (ад biegać) ’тс’ (Булыка, Запазыч., 39). Трэба дадаць, што факт запазычання сведчыцца толькі гукам ґ, бо гэта слова ёсць і ў рус. мове (бегуны́ з падобным значэннем), і ва ўкр. (бігун). Таму можна лічыць, што бел. бегу́н ’бягун, слупок, на якім трымаюцца вароты ў шуле’ (Бяльк.) і бягу́н ’завеса’ з’яўляюцца самастойнымі ўсх.-слав. утварэннямі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Во́рата 1 во́рото ’завеса, пятля для варот’ (Шушк.). Гл. вароты. Адносна марфалагічнага афармлення параўн. чэш. дыял. vráto (н. р. адз. л.) ’створка варот’.
Во́рата 2 ’памылка пры снаванні красён’ (Мат. Гом.). Да *вараціць, варочаць. У семантычных адносінах параўн. вобрацень ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)