жы́цік
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
жы́цік |
| Р. |
жы́ціку |
| Д. |
жы́ціку |
| В. |
жы́цік |
| Т. |
жы́цікам |
| М. |
жы́ціку |
Крыніцы:
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
жы́цік, ‑у, м.
Травяністая расліна сямейства злакавых, якая расце сярод збожжа і лёну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жы́цік ’расліна Lolium, род з сям. злакавых’. Параўн. польск. życica ’тс’. Ад. *žitъ ’злак’, утворанага, як і жыта (гл.), але аднесенага да м. р., з суфіксам ‑ік на метанімічнай падставе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ржанец ’жыцік, Lolium L.’ (Інстр. 2). Параўн. ржавец (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Люля́к ’дурнап’ян, Datura stramonium L.’ (ваўк., Сл. ПЗБ). Назва паходзіць з польск. lulek ’чорны блёкат, Нуосуаmus niger L.’, запазычанага праз ст.-в.-ням. (lolli) > с.-в.-ням. мову (дзе lulch, lulich > ням. Lolch ’жыцік’ з лац. lolium, якое называла не толькі расліну жыцік ап’яняючы ’Lollium temulentum L.’, але і іншыя атрутныя, адурманьваючыя расліны (Махэк, Jména, 206; Слаўскі, 4, 377–378).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пле́вел м.
1. бот. пустазе́лле, -лля ср.; жы́ціца, -цы ж.;
льно́вый пле́вел жы́цік;
2. перен., книжн. пустазе́лле, -лля ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ржаве́ц ’ржэўнік ?’ магчыма ’жыцік, Lolium L.’: вельмі багато ржаўцу́ расце па лёну (лельч., Мат. Гом.), параўн. укр. ржане́ць ’жыцец лугавы, Phleum pratense L.’, рус. цвяр. ржане́ц ’тс’, алан. ржане́ц ’пустазелле на льняным полі’. Відаць, узыходзіць да ржанец, якое з іржа́ 2 ’жыта’. Параўн. таксама рус. перм. ржани́к ’пустазелле каласоўнік палявы, Bromus arvensis L.’, якое расце ў жыце і лёне, падобнае да жыта.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ліснік ’паслён чорны, Solanum nigrum L.’ (брэсц., маг., Кіс.; шчуч., Сл. ПЗБ), драг. лэ́снык ’піжма, Tanacetum vulgare L.’ (Нар. словатв.) звычайна атаясамліваецца з гліснік (< глістнік < гліста — у народнай медыцыне, напрыклад, піжмай выганяюць глістоў), параўн. віц. глі́снік ’паслён салодка-горкі, Solanum dulcamara L.’ (Кіс.), укр. гли́стник ’цытварны палын, Artemisia Sieberi Bess’, ’паслён салодка-горкі’, глист́як, рус. цвяр. гли́стник, валаг. глистовник ’тс’, наўг. ’піжма’, славен. glístnik ’жыцік ап’яняючы, Lolium temulentum L.’, ’куколь звычайны, Agrostemma githago L.’, ’цвінтарэй, Centaurium Hill.’ Рус. назвы розных раслін і траў: листник, листняг, листняк, відаць, адносяцца да ліст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)