жу́хаць
‘рэзка кідаць што-небудзь, моцна ўдараць каго-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
жу́хаю |
жу́хаем |
| 2-я ас. |
жу́хаеш |
жу́хаеце |
| 3-я ас. |
жу́хае |
жу́хаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
жу́хаў |
жу́халі |
| ж. |
жу́хала |
| н. |
жу́хала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
жу́хай |
жу́хайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
жу́хаючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Жу́хаць 1 ’рэзка кідаць’ (Юрч., Нар. вытв. сл.). Рус. перм. жу́хнуть ’моцна ўдарыць’, укр. жухну́ти ’моцна кінуць’ (Жэлях.), чэш. žuchati ’выдаваць глухі гук’, славац. žuchnút ’упасці, бухнуць’. Махэк₂ (731) тлумачыць як утварэнне з ‑s‑ дляабазначэння інтэнсіва ад гукапераймальнага žu‑ (гл. жук). Пераход ад гуку да штуршка не выключаны, хаця і не вельмі пэўны. Параўн. яшчэ жах (у знач. ’удар’), шугаць.
*Жуха́ць 2, жуха́ты ’мыць, праць, церці’ (Клім.). Рус. бранск. жу́хаться ’цяжка і многа працаваць’. Відаць, адлюстроўвае корань *geu‑ са знач. ’згінаць’ (Покарны, 1, 393–398). ‑х‑ мае экспрэсіўны характар. Няясна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разжу́хацца ’пасварыцца’ (Янк.). Ад раз- і жу́хаць ’рэзка кідаць’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)