д’я́бал
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
д’я́бал |
д’я́блы |
| Р. |
д’я́бла |
д’я́блаў |
| Д. |
д’я́блу |
д’я́блам |
| В. |
д’я́бла |
д’я́блаў |
| Т. |
д’я́блам |
д’я́бламі |
| М. |
д’я́бле |
д’я́блах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
д’я́бал, -бла, мн. -блы, -блаў, м.
1. У рэлігійным уяўленні: злы дух, чорт, сатана, які супрацьстаіць Богу.
2. Ужыв. як лаянкавае слова, а таксама ў некаторых выразах.
Куды цябе д. нясе?!
Якога д’ябла я там не бачыў?
|| прым. д’я́бальскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
д’я́бал, -бла м., рел., бран. дья́вол, сатана́, бес;
◊ а ну цябе́ да д’я́бла (к чо́рту) — ну тебя́ к ле́шему
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
д’я́бал, ‑бла, м.
У рэлігійных уяўленнях — злы дух, чорт, сатана. Айцец Мікалай — чалавек малады, і яго не-не ды часамі бухторыць д’ябал і прымушае заглядацца на прыгожых маладзіц. Колас. // Ужываецца як лаянкавае слова. — Ігналя, — дзе ты? — крычаў Міхалка. — А д’ябал яго ведае, дзе ён тут схаваўся. Бядуля. — Цімох, д’ябал, вушы паадрываю за такія жарты! — незласліва памахаў кулаком Мальчэўскі. Васілёнак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Д’ябал ’д’ябал’ (БРС, Сцяшк., Нас., Шат., Сл. паўн.-зах.). Запазычанне з польск. diabeł (у ст.-польск. была яшчэ форма diaboł). Польск. слова са ст.-чэш. diábel (чэш. ďabel) < лац. diabolus < грэч. διάβολος (гл. Слаўскі, 1, 146). Запазычанне сведчыцца наяўнасцю гука ‑б‑ (ва ўсх.-слав. мовах, дзе слова ўзята прама з грэч. мовы, формы тыпу рус. дья́вол, укр. дия́вол, дія́вол). Іншая форма слова — дзя́бал (дзя́бэл — Нас.), якая, паводле Кюнэ (Poln., 52), таксама запазычана з польск. diabeł (djabeł).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
шата́н, -а, мн. -ы, -аў, м. (разм.).
Сатана, д’ябал.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
д’я́бальскі, -ая, -ае.
1. гл. д’ябал.
2. Незвычайны, вельмі моцны.
Д’ябальская спёка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вельзеву́л, ‑а, м.
Кніжн. Чорт, д’ябал.
[Грэч. Beelseboul ад стараж.-яўр. baal-zebub.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сатана́, -ы́, м.
1. Злы дух, д’ябал, які супрацьстаіць Богу.
2. м. і ж., разм. Лаянкавае слова.
|| прым. сатані́нскі, -ая, -ае.
С. смех (перан.: злосна-насмешлівы).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шата́н, ‑а, м.
Разм. Сатана, д’ябал. Шатан запрэжан дзікі, голы І круціць чорныя віры. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)