ды́ня

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. ды́ня ды́ні
Р. ды́ні ды́нь
Д. ды́ні ды́ням
В. ды́ню ды́ні
Т. ды́няй
ды́няю		 ды́нямі
М. ды́ні ды́нях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

ды́ня, -і, мн. -і, дынь, ж.

Травяністая расліна сямейства гарбузовых з паўзучым сцяблом, а таксама яе круглы або авальны салодкі плод.

|| памянш. ды́нька, -і, ДМ -ньцы, мн. -і, -нек, ж.

|| прым. ды́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ды́ня ж. ды́ня

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ды́ня ды́ня, -ні ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ды́ня, ‑і, ж.

1. Аднагадовая травяністая расліна сямейства гарбузовых з паўзучым сцяблом.

2. Круглы або авальны плод гэтай расліны з сакавітай, салодкай, пахучай мякаццю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ды́ня ’дыня’ (БРС). Слова, вядомае ў многіх слав. мовах: рус. ды́ня, укр. ди́ня, польск. dynia, чэш. dýně, серб.-харв. ди̏ња і г. д. Паходжанне слова не вельмі яснае. Ёсць версія аб сувязі з дзеясловам дуць (першаснае значэнне ’надутая’). Іншыя думаюць аб запазычанні з розных моў, што таксама не вельмі надзейна (дакладнага прататыпа няма). Агляд шматлікіх версій гл. у Фасмера, 1, 559.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лімонападо́бны, ‑ая, ‑ае.

Які па выгляду нагадвае лімон. Лімонападобная дыня.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гарбузо́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да гарбуза. Гарбувовыя семечкі.

2. у знач. наз. гарбузо́выя, ‑ых. Сямейства двухдольных раслін, да якога адносяцца гарбуз, кавун, дыня і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Каву́н ’расліна сямейства гарбузовых з ляжачымі сцябламі і вялікімі салодкімі пладамі; круглы сакавіты плод гэтай расліны з салодкай мякаццю чырвонага колеру’ (БРС, ТСБМ, Касп., Кіс., Нас.). Укр. кавун, рус. дыял. кавун, польск. kawon, адкуль і чэш. kavon (арх.), н.-луж. kawon. Лічыцца запазычаннем з Усходу; у якасці крыніцы называюць тур. kaun, kavyn ’дыня’, параўн. тат., каз., кыпн. kaun ’кавун, дыня’, уйг., чагат. kaɣun ’дыня’, азерб. gavun, гл. Фасмер, 2, 154.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Малён 1 ’дыня’ (Шпіл.), малёнік ’гарбузовая каша’ (паўн.-усх., КЭС). З польск. (ці са ст.-польск.) malon, malun, суч. melon ’дыня’, ’кавун’, якія з лац. mēlo (indicus) < ст.-грэч. μῆλον ’яблык’ (Брукнер, 328).

Малён 2 ’хмель, Humulus lupulus L.’ (Сцяшк. Сл.). Да малён 1 (гл.). Названа паводле падабенства сцёблаў раслін, якія рассцілаюцца па зямлі і ўюцца вертыкальна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)