дыкта́тар

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. дыкта́тар дыкта́тары
Р. дыкта́тара дыкта́тараў
Д. дыкта́тару дыкта́тарам
В. дыкта́тара дыкта́тараў
Т. дыкта́тарам дыкта́тарамі
М. дыкта́тару дыкта́тарах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дыкта́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Кіраўнік, які карыстаецца неабмежаванай уладай.

2. перан. Той, хто паводзіць сябе ў адносінах да іншых уладарна і нецярпіма.

|| прым. дыкта́тарскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дыкта́тар м. дикта́тор

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дыкта́тар, ‑а, м.

1. Асоба, якая карыстаецца неабмежаванай уладай у кіраванні дзяржавай. // перан. Пра таго, хто ігнаруе калегіяльнасць, дапускае грубае адміністраванне.

2. У Старажытным Рыме — службовая асоба, якая прызначалася сенатам у выпадку знешняй або ўнутранай небяспекі для дзяржавы і мела неабмежаваныя паўнамоцтвы.

[Лац. dictator.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Дыкта́тар ’дыктатар’ (БРС). Ст.-бел. диктаторъ ’тс’ (вядомае з XVII ст.) Булыка (Запазыч., 96) лічыць непасрэдным запазычаннем з лац. dictator. Невядома, ці сучаснае бел. слова працягвае ст.-бел. традыцыю. Рус. дикта́тор Шанскі (1, Д, Е, Ж, 119) лічыць запазычаннем са ст.-слав. диктаторъ (з XII ст.); няпэўна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дикта́тор дыкта́тар, -ра м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

самаўпра́ўны, ‑ая, ‑ае.

Які дзейнічае самачынна, незаконна, паводле ўласнага нораву. Самаўпраўны дыктатар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дыкта́тарстваваць, ‑ствую, ‑ствуеш, ‑ствуе; незак.

1. Быць дыктатарам.

2. Весці сябе як дыктатар.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заі́грываць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. гл. зайграць¹.

2. з кім. Жартаўліва какетнічаць, заляцацца да каго-н. (разм.).

З. з дзяўчатамі.

3. перан., з кім. Паддобрывацца да каго-н., каб выклікаць да сябе прыхільнасць (разм.).

Дыктатар заігрывае з народам.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)