дыктава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; незак.
1. Павольна вымаўляць, чытаць што-н., каб слухачы маглі запісваць.
Д. тэкст.
2. Прапаноўваць што-н. для безагаворачнага выканання.
Так яму дыктавала сумленне.
|| зак. прадыктава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны.
|| наз. дыкто́ўка, -і, ДМ -то́ўцы, ж. (да 1 знач.).
Пісаць пад дыктоўку.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дыктава́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дыкту́ю |
дыкту́ем |
| 2-я ас. |
дыкту́еш |
дыкту́еце |
| 3-я ас. |
дыкту́е |
дыкту́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дыктава́ў |
дыктава́лі |
| ж. |
дыктава́ла |
| н. |
дыктава́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дыкту́й |
дыкту́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
дыкту́ючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
дыктава́ць несов., в разн. знач. диктова́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дыктава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.
1. Вымаўляць, зачытваць што‑н. уголас з тым, каб слухачы (слухач) запісвалі. Дыктаваць тэкст пісьма машыністцы. □ — Я не хутка дыктую, вы паспяваеце запісваць? Краўчанка.
2. Загадваць, прадпісваць што‑н. для безагаворачнага выканання. Дыктаваць сваю волю. □ Укалола .. [Ельскага] графская пыха, што не можа дыктаваць .. ён, афіцэр, пан, шляхціц. Пестрак. // перан. Падказваць, пераконваць. Сам розум дыктаваў даць гэту паркалёвую хустку Марылі: ёй не прыйшлося мануфактуры, а хустка гэтая аставалася. Чорны. Ехаў Юрка дамоў з намерам правесці канікулы на беразе рэчкі. Аднак нейкая маўклівая праца розуму, унутранае пачуццё дыктавала зусім іншае. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Дыктава́ць ’дыктаваць’ (БРС). Рус. диктова́ть, укр. диктува́ти. Ужо ў ст.-бел. было дыктовати, диктовати (з XVII ст.), якое Булыка (Запазыч., 103) лічыць запазычаннем з польск. dyktować (< ням. diktieren). Рус. диктова́ть, паводле Фасмера (1, 514), з ням. diktieren або франц. dicter (< лац. dictāre). Шанскі (1, Д, Е, Ж, 120) для рус. слова бачыць непасрэдную крыніцу ў польск. dyktować (< франц. або лац.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
прадыктава́ць гл. дыктаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
диктова́ть несов. дыктава́ць;
диктова́ть свою́ во́лю дыктава́ць сваю́ во́лю;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дыкто́ўка, -і, ДМ -то́ўцы, ж.
1. гл. дыктаваць.
2. мн. -і, -то́вак. Тое, што і дыктант.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дыктава́цца, ‑туецца; незак.
Зал. да дыктаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дыктава́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. дыктаваць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)