душы́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
душу́ся |
ду́шымся |
| 2-я ас. |
ду́шышся |
ду́шыцеся |
| 3-я ас. |
ду́шыцца |
ду́шацца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
душы́ўся |
душы́ліся |
| ж. |
душы́лася |
| н. |
душы́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
душы́ся |
душы́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ду́шачыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
душы́цца I несов.
1. (задыхаться) дави́ться;
2. прост. (жадно есть) дави́ться;
3. (давить друг друга в тесноте) дави́ться;
4. страд. дави́ться; мя́ться; души́ться; уда́вливаться; подавля́ться; см. душы́ць I 1-3
душы́цца II несов. (духами) души́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
душы́цца 1, душуся, душышся, душыцца; незак.
1. чым і ад чаго. Задыхацца (ад кашлю, смеху, слёз і пад.). Душыўся .. [Міхалкаў бацька] кашлем доўга, аж заходзіўся. Чорны. На беразе стаялі Алік і Валерык і аж душыліся ад смеху. Шашкоў. // Прагна, паспешліва есці. Немец аж душыўся гэтай сытай ядой, недалікатна напіхаючы повен рот. Чорны. // перан. Разм. Карміцца аднастайнай ежай (звычайна нізкаякаснай). Душыцца поснай бульбай. // перан. Цяжка і многа працаваць. На пятнаццаць гадзін з дня ў дзень душылася [маці] на фабрыцы за кавалак хлеба. Якімовіч. // перан. Разм. Жыць у цеснаце. — Багацейшая ды мацнейшыя сем’і ўжо ў хатах. Ну і мне надакучыла ў зямлянцы душыцца з сям’ёй. Чарнышэвіч.
2. Штурхацца ў цеснаце, у натоўпе. Людзі душыліся, піхаліся, імкнуліся стаць бліжэй да каменя. Пестрак.
3. Зал. да душыць 1 (у 1, 6 знач.).
душы́цца 2, душуся, душышся, душыцца; незак.
Апырсквацца або націрацца духамі, адэкалонам. Душыцца адэкалонам. Часта пачаў душыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
душы́ць², душу́, ду́шыш, ду́шыць; ду́шаны; незак., каго-што.
Абпырскваць духамі, адэкалонам.
Д. насоўку.
|| зак. надушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны.
|| звар. душы́цца, душу́ся, ду́шышся, ду́шыцца; зак. надушы́цца, -ушу́ся, -у́шышся, -у́шыцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
душы́ць¹, душу́, ду́шыш, ду́шыць; ду́шаны; незак.
1. каго. Пазбаўляць жыцця, моцна сціскаючы горла.
Д. вяроўкай.
2. каго. Не даваць магчымасці свабодна дыхаць.
Каўнер ду́шыць.
Ду́шыць кашаль.
3. перан., каго-што. Прыгнятаць, не даваць магчымасці развівацца чаму-н.
Д. свабоду.
|| зак. задушы́ць, -ушу́, -у́шыш, -у́шыць; -у́шаны.
|| звар. душы́цца, душу́ся, ду́шышся, ду́шыцца (да 1 і 3 знач.); зак. задушы́цца, -ушу́ся, -у́шышся, -у́шыцца (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прадушы́цца 1, ‑душыцца; зак.
Прагнуцца, праламацца пад цяжарам чаго‑н.
прадушы́цца 2, ‑душуся, ‑душышся, ‑душыцца; зак.
Разм. Прасякнуцца, насыціцца духамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раздушы́цца, ‑душыцца.
Аказацца раздушаным. Ягады раздушыліся пад нагой.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даві́цца
‘душыцца’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
даўлю́ся |
да́вімся |
| 2-я ас. |
да́вішся |
да́віцеся |
| 3-я ас. |
да́віцца |
да́вяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
даві́ўся |
даві́ліся |
| ж. |
даві́лася |
| н. |
даві́лася |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
да́вячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
удуша́ться страд. душы́цца, заду́швацца; уду́швацца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
души́тьсяII несов. (духами) душы́цца, наду́швацца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)