дзіві́цца, дзіўлю́ся, дзі́вішся, дзі́віцца; незак.
1. з каго-чаго. Прыходзіць у здзіўленне.
Лесаруб дзівіўся з сына, як той карчуе пні.
Дзіўлюся з вашай настойлівасці і ўмельства.
2. кім-чым, на каго-што. Захапляцца.
Ён дзівіўся чысцінёй вуліц і парадкам.
Кожную ночку на зорку дзіўлюся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дзіві́цца
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
дзіўлю́ся |
дзі́вімся |
| 2-я ас. |
дзі́вішся |
дзі́віцеся |
| 3-я ас. |
дзі́віцца |
дзі́вяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
дзіві́ўся |
дзіві́ліся |
| ж. |
дзіві́лася |
| н. |
дзіві́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
дзіві́ся |
дзіві́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
дзі́вячыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
дзіві́цца (з каго, чаго) несов.
1. удивля́ться (кому, чему), диви́ться (кому, чему); недоумева́ть; изумля́ться; поража́ться;
2. (смотреть с восхищением) диви́ться (на кого, что)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дзіві́цца, дзіўлюся, дзівішся, дзівіцца; незак.
1. каму-чаму, з каго-чаго і з дадан. сказам. Прыходзіць у здзіўленне; здзіўляцца. На світанні ўсё было скончана. Памеру дыверсіі дзівіліся нават самі партызаны. Шамякін. Дзівіцца Сцёпка. З кніжкі дзівіцца і з Аленчынай вучонасці, і ён не адважваецца паэкзаменаваць яе. Колас. Дзівіліся людзі: дробная, непрыгожая, няўдалая жанчына, пстрычкай забіць можна, а ў жыцці — люты драпежнік. Чарнышэвіч. // Выказваць сваё здзіўленне словамі. — О-го-го! — дзівіўся я, але больш глядзеў, чым слухаў. Карпюк.
2. Разм. Глядзець са здзіўленнем, з захапленнем або з цікавасцю. Хвіліны праз дзве камсамольцы ўсім гуртам, як ішлі, стаялі на самай сярэдзіне таполевай прысады і дзівіліся ў поле. Галавач. Кожную ночку на зорку дзівіцца Буду ў далёкім краю. Багдановіч.
•••
Дзівам дзівіцца — моцна здзіўляцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дзівіцца, здзіўляцца; ахаць, охаць (разм.); слупянець (разм.); дзівавацца (абл.) □ давацца дзіву, не верыць сваім вачам, не верыць сваім вушам, разяўляць рот, разводзіць рукамі
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
падзіві́цца, -дзіўлю́ся, -дзі́вішся, -дзі́віцца; зак.
1. гл. дзівіцца.
2. на каго-што, з дадан. сказам і без дап. Паглядзець са здзіўленнем, з цікавасцю.
П. на незвычайны ўраджай.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
изумля́ться дзіві́цца, здзіўля́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
надзіві́цца, -дзіўлю́ся, -дзі́вішся, -дзі́віцца; зак., з каго-чаго і без дап. (звычайна з дзеясловам «магчы» і адмоўем.).
Многа, уволю падзівіцца.
Не н. з прыгажосці Нарачанскага краю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пападзіві́цца, ‑дзіўлюся, ‑дзівішся, ‑дзівіцца; зак.
Разм. Дзівіцца доўга. І зноў колькі пападзівіліся Ганька з Вараю: навошта было столькі пакояў аднаму папу! Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неўразумява́ць
‘дзівіцца, бянтэжыцца, не разумець (без прамога дапаўнення)’
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
неўразумява́ю |
неўразумява́ем |
| 2-я ас. |
неўразумява́еш |
неўразумява́еце |
| 3-я ас. |
неўразумява́е |
неўразумява́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
неўразумява́ў |
неўразумява́лі |
| ж. |
неўразумява́ла |
| н. |
неўразумява́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
неўразумява́й |
неўразумява́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
неўразумява́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)